“คนนี้ไงเล่าที่เราเลือกเอง” ทำไมมีแฟนมากี่คนก็ดึงดูดแต่คนที่ Toxic ทั้งที่คิดว่าตั้งใจเลือกมาอย่างดีแล้ว?

“ทำไมฉันไม่เคยเจอรักดีๆ บ้างเลย”
“ฉันกำลังถูกสาปหรือเปล่า?”

ประโยคเหล่านี้อาจเคยเกิดขึ้นกับใครหลายคนที่เจอแต่ความสัมพันธ์แย่ๆ มาทั้งชีวิตและไม่เข้าใจว่าทั้งที่ตัวเองตั้งใจเลือกและเต็มที่กับทุกความสัมพันธ์แล้ว แต่ทำไมยังไม่เคยได้เจอรักดีๆ แบบคนอื่นเขาสักที

แต่…คุณรู้ไหมว่าที่จริงแล้วอาจจะเป็นตัวคุณเองที่เลือกให้ตัวเองตกอยู่ในความสัมพันธ์แบบเดิมๆ ก็ได้นะ

ลองสังเกตดูว่าแฟนที่เคยคบมามีบุคลิกนิสัยที่คล้ายๆ กันหรือเปล่า เพราะในแนวคิดทางจิตวิเคราะห์อธิบายว่า เรามักดึงดูดความสัมพันธ์ที่คล้ายกับประสบการณ์ในอดีตที่เรียกว่า ‘การบีบบังคับให้ทำซ้ำ’ (Repetition Compulsion) เป็นกลไกทางจิตใต้สำนึกที่ผลักดันให้เราทำซ้ำรูปแบบพฤติกรรมเดิม โดยหวังว่าจะเยียวยาหรือเอาชนะบาดแผลเดิม แม้ว่ามันจะทำให้เราเจ็บปวดมากขึ้นก็ตาม เมื่อเราไม่สามารถทำให้สิ่งที่อยู่ในจิตใต้สำนึกกลายเป็นความตระหนักรู้ เราก็จะติดอยู่ในวังวนของพฤติกรรมเดิมซ้ำแล้วซ้ำอีก เช่น หากคุณเติบโตมากับพ่อที่เจ้าชู้ คุณอาจจะถูกดึงดูดไปหาคนที่มีลักษณะคล้ายกันโดยไม่รู้ตัวและคิดว่าตัวเองจะเป็นคนทำให้พวกเขาเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเหล่านั้นได้

นอกจากนี้ รูปแบบความผูกพัน (Attachment Styles) ก็มีผลเช่นกัน เรามักรู้สึกปลอดภัยกับสิ่งที่เราคุ้นเคย แม้ว่ามันจะเป็นสิ่งที่เป็นพิษ เช่น คนที่มีรูปแบบความผูกพันแบบวิตกกังวล (Anxious Attachment Style) มักถูกดึงดูดเข้าหาคู่ที่มีรูปแบบความผูกพันแบบเลี่ยงการผูกพัน (Avoidant Attachment Style) พวกเขาจะรักษาระยะห่างในระดับที่ทำให้คุณรู้สึกผูกพัน แต่ไม่มากพอที่จะทำให้รู้สึกมั่นคง ซึ่งเป็นสูตรสำเร็จของความสัมพันธ์ที่เต็มไปด้วยความไม่แน่นอนแต่เราก็มักจะถูกคนประเภทนี้ดึงดูดอยู่เสมอ

ทางจิตวิทยาเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า ‘Mere Exposure Effect’ หรือ ‘Familiarity Bias’ ซึ่งเป็นกระบวนการทางความคิด (Heuristic) ที่ทำให้สิ่งที่เราคุ้นเคยกลายเป็นสิ่งที่เราดึงดูดใจ และทำให้เรามักเลือกตัวเลือกที่คุ้นเคยมากกว่าตัวเลือกที่ไม่คุ้นเคย

เมื่อตกอยู่ในสถานการณ์แบบนี้ แล้วเราจะทำยังไงได้บ้างล่ะ?

ก่อนอื่นต้องเปลี่ยนความคิดที่ว่า “ฉันสามารถเปลี่ยนพวกเขาได้” ก่อน เพราะในความจริงคือคุณไม่สามารถเปลี่ยนใครได้ หากพวกเขาไม่ต้องการเปลี่ยนแปลงตัวเอง เมื่อมีความรู้สึกว่ามีบางอย่างผิดปกติ แทนที่จะละเลยสัญชาตญาณของตัวเองเพราะตื่นเต้นกับความหอมหวานของความรัก จงรับฟังเสียงข้างในตัวเองและกล้าที่จะปฏิเสธและออกจากความสัมพันธ์ที่ไม่ดีนั้น

ลองเปิดใจออกเดตกับคนที่แตกต่างจากเดิมบ้าง มองข้ามเกณฑ์ภายนอกแล้วให้ความสำคัญกับสัญญาณของความสัมพันธ์ที่ดีมากขึ้น เช่น ความใจดี ความเข้าใจ ความซื่อสัตย์ และความมั่นคงทางอารมณ์ หากคุณมองหาคนที่มีวุฒิภาวะและตระหนักรู้ในตัวเองตั้งแต่แรก คุณจะมีโอกาสเข้าสู่ความสัมพันธ์ที่ดีขึ้น

นอกจากนั้นสิ่งสำคัญที่สุดคือการรักและเคารพตัวเองให้มากพอ ยิ่งเราเห็นคุณค่าในตัวเองมากเท่าไร เราก็จะยิ่งเลือกคนที่ปฏิบัติต่อเราอย่างเหมาะสมและตรงกับที่เราต้องการ

ไม่มีใครตั้งใจเลือกความสัมพันธ์ที่เป็นพิษหรอกจริงไหม ทุกคนต่างพยายามทำให้ดีที่สุด แต่บางครั้งปมในอดีตและสิ่งที่เราไม่เคยมองเห็นได้ชัด ทำให้เราติดอยู่ในวงจรเดิม แต่อดีตไม่ได้เป็นตัวกำหนดว่าเราคู่ควรกับความรักแบบไหน หากเราเริ่มปรับเปลี่ยนมุมมองในการออกเดต เราจะพบกับความสัมพันธ์ที่ดีและมีสุขภาพจิตที่แข็งแรงขึ้นได้ ยังไงก็ขอให้ทุกคนได้เจอคนคนนั้นในเร็วๆ นี้นะ