เกิดอะไรในซินเจียง ทำไมจีนถึงแบน ‘มู่หลาน’?

 

แม้ว่าก่อนหน้านี้จะมีกระแสบอยคอตภาพยนตร์เรื่อง ‘มู่หลาน’ อย่างต่อเนื่องในหลายประเทศ เมื่อทีมงานโพสต์สนับสนุนรัฐบาลจีนเกี่ยวกับนโยบายจัดการฮ่องกงในช่วงที่ผ่านมา

 

แต่ทางดิสนีย์ก็ไม่ได้หวั่นไหวมากนัก และแฟนๆ หลายคนก็ทราบว่าในมู่หลานเวอร์ชันภาพยนตร์จะมีการปรับบทและองค์ประกอบหลายอย่างในเรื่องเพื่อตั้งใจ “ขายจีน” โดยเฉพาะ

 

แต่สถานการณ์กลับเกินคาด เมื่อตอนจบของหนัง (End Credit) ขึ้นข้อความขอบคุณพื้นที่ถ่ายทำในเขตปกครองพิเศษซินเจียง ซึ่งส่งผลให้รัฐบาลจีนสั่งแบนการโฆษณาภาพยนตร์ในสื่อต่างๆ

 

คำถามคือ จีน ‘แบน’ เพราะอะไร?

 

จีนเป็นประเทศที่มีพื้นที่ใหญ่เป็นอันดับที่ 2 ของโลก และมีชนกลุ่มน้อยอาศัยอยู่มากกว่า 50 กลุ่ม

 

ซินเจียงเป็นเขตที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ เพราะเป็นแหล่งน้ำมันและก๊าซธรรมชาติที่ใหญ่ที่สุดของจีน

 

ชาว “อุยกูร์” ซึ่งเป็นชนพื้นเมืองราว 3.2 ล้านคนในซินเจียง เป็นกลุ่มคนที่นับถือศาสนาอิสลาม และมีข้อขัดแย้งกับรัฐบาลคอมิวนิสต์ของจีนมาตลอดหลายปี

 

เนื่องจากรัฐบาลจีนได้ละเมิดสิทธิมนุษยชนของชาวอุยกูร์ผ่านการตั้งค่ายกักกัน บังคับให้เปลี่ยนความเชื่อ ทรมาน ใช้เป็นแรงงาน จนถึงการทำหมันชาวอุยกูร์

 

ความขัดแย้งระหว่างชาวอุยกูร์กับรัฐจีนเป็นปัญหาที่เรื้อรังมาอย่างยาวนาน เนื่องจากในอดีตซินเจียงเคยเป็นจุดเชื่อมระหว่างเอเชียกลางและเอเชียใต้ที่มีเส้นทางการค้าที่เจริญรุ่งเรืองของเส้นทางสายไหม ในศตวรรษที่ 14 พื้นที่บริเวณนี้เรียกว่า “เตอร์กิสถานตะวันออก” จนช่วงศตวรรษที่ 19 พื้นที่ซินเจียงถูกผนวกรวมกับแผ่นดินจีนหลังจากอิทธิพลของโลกตะวันตกเข้ามา และต้องการกำหนดเส้นแบ่งเขตแดนที่ชัดเจน

 

พอเข้าปี 1949 จีนเปลี่ยนแปลงการปกครองไปเป็นคอมมิวนิสต์มีการควบคุมชาวมุสลิมอย่างเข้มงวด โดยเฉพาะการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและประเพณีดั้งเดิม

 

ในช่วงนั้นมีชาวมุสลิมออกมาเรียกร้องกว่าแสนคน จนนำไปสู่การก่อตั้งกลุ่ม ‘องค์การปลดปล่อยเตอร์กิสถานตะวันออก’ (East Turkistan Liberation Organization : ETLO) และกลุ่ม ‘ขบวนการอิสลามแห่งเตอร์กิสถานตะวันออก’ (East Turkistan Islamic Movement : ETIM)

 

ความขัดแย้งของรัฐบาลจีนกับชาวอุยกูร์เป็นเหมือนไม้เบื่อไม้เมา ส่วนหนึ่งเป็นเพราะจีนพยายามเข้ามาพัฒนาพื้นที่เศรษฐกิจในซินเจียง แต่ชาวอุยกูร์มองว่า จีนต้องการนำชาวจีนเข้ารุกล้ำในพื้นที่

 

ความตึงเครียดได้ปะทุเป็นความรุนแรงครั้งใหญ่ในปี 2009 เมื่อเกิดเหตุปะทะนองเลือดระหว่างชาวอุยกูร์กับชาวจีนฮั่น จนมีผู้เสียชีวิตกว่า 200 คน บาดเจ็บมากกว่า 1,600 คน ถูกจับกุมกว่า 1,500 คน และหลายคนถูกประหารชีวิต

 

ปี 2017 รัฐบาลจีนกักขังชาวอุยกูร์และสมาชิกชนกลุ่มน้อยมุสลิมอื่นๆ อย่างน้อย 800,000 คน และอาจจะมากกว่า 2 ล้านคนใน “ค่ายกักกัน”

 

เจ้าหน้าที่ทางการจีนเรียกค่ายนี้ว่าโรงเรียน “ปรับทัศนคติ” หรือ “ฝึกอาชีพ”

 

ประวัติความขัดแย้งที่ผ่านมา รัฐบาลจีนไม่ได้อยากให้ใครมาศึกษาหรือสนใจความขัดแย้งในพื้นที่นี้ ดังนั้น เมื่อเอนเครดิตของภาพยนตร์ ‘มู่หลาน’ ระบุขอบคุณพื้นที่แห่งนี้ชัดเจน ในแง่หนึ่งมองได้ว่าเป็นการทำให้คนมุ่งความสนใจไปยังพื้นที่ขัดแย้งอีกครั้ง

 

ขณะที่ทางดิสนีย์ก็โดนหนักเช่นกัน เพราะการเลือกใช้พื้นที่ถ่ายทำในซินเจียง หลายฝ่ายมองว่าทีมงาน ‘มองข้าม’ การละเมิดสิทธิมนุษยชน ทั้งๆ ที่ดิสนีย์เองก็เคลื่อนไหวเรียกร้องสิทธิความเท่าเทียมทางเพศและเชื้อชาติมาโดยตลอด จนทำให้กระแส #boycottMulan ติดเทรนด์โซเชียลมีเดียอยู่นานหลายวัน

 

อ้างอิง: