Wash trading เป็นที่รู้จักกันดีมาตั้งแต่ช่วงปี 1930 ในสหรัฐอเมริกา เป็นกลโกงที่นักลงทุนใช้ปั่นให้ราคาหุ้นอยู่สูงกว่าระดับปกติ หรือระดับที่มันควรจะเป็น เพื่อที่จะหลอกให้ผู้ลงทุนรายอื่นเชื่อว่าราคาหุ้นมันขึ้นสูงจริง ๆ นะ แล้วก็จะอาศัยให้นักลงทุนรายอื่นเป็น exit liquidity ก่อนจะซื้อขายทำกำไรนั่นเอง ด้วยเหตุนี้ก็ทำให้เกิดกฎหมาย Commodity Exchange Act ขึ้นในปี 1936 กำหนดให้นักลงทุนห้ามทำกำไรจากการ Wash trading
แล้ว Wash trading ใน NFT คืออะไร?
เป็นที่รู้กันดีว่าผลงานใน NFT นั้นมีเพียงชิ้นเดียวในโลก ไม่สามารถทำซ้ำหรือคัดลอกได้ ด้วยความที่เป็นลักษณะเฉพาะ และมีจำนวนจำกัด วิธีการที่ราคาของมันจะเพิ่มสูงขึ้นก็คือเป็นผลงานที่ได้รับความนิยม หรือว่ามีการประมูลซื้อขายกันมาก ๆ นั่นเอง ด้วยเหตุนี้ก็เลยมีนักลงทุนบางส่วนทำการ Wash trading เพื่อปั่นราคาให้มันสูงขึ้น โดยจะทำการซื้อขายและขาย NFT ภายในพวกกันเอง หรือกับบัญชีของตัวเองอีกบัญชีหนึ่งในเวลาแบบต่อเนื่อง ซึ่งพวกเขาจะค่อย ๆ เพิ่มราคาที่ซื้อขายขึ้นเรื่อย ๆ เพื่อให้ดูเหมือนว่าผลงานชิ้นนี้มีปริมาณการซื้อขายที่สูงมาก เป็นที่ต้องการของผู้คน จูงใจให้นักลงทุนคนอื่นหลงเชื่อแล้วก็เข้ามาซื้อตาม กลายเป็นโดนหลอกให้ซื้อ “ในราคาที่เกินจริง”
แม้ว่าจะเป็นสิ่งที่ผิดแต่ก็มีการทำ Wash trade เป็นจำนวนมากในโลก NFT อย่างกรณีของ CryptoPunk 9998 ภาพที่เป็นที่ฮือฮาของโลกเนื่องจากมีมูลค่ากว่า 500 ล้านดอลลาร์ หรือ 17,000 ล้านบาท เป็น NFT ที่แพงที่สุดที่โลกเคยมีมา ซึ่งถูกจับได้เนื่องจากมีหลักฐานการทำธุรกรรมซื้อขายภาพตัวนี้ด้วยเงินที่ยืมมาและจ่ายคืนในธุรกรรมเดียวกัน ( https://nftnow.com/guides/scams-explained-what-is-an-nft-wash-trade-is-it-a-crime/ )
หรือกรณีของ LooksRare ที่มีการเปิดตัวเมื่อต้นปีที่ผ่านมา และมีการเติบโตที่รวดเร็วมาก ปริมาณการซื้อขายสูงกว่า OpenSea ที่เป็นเจ้าใหญ่ถึงสองเท่า ภายในระยะเวลาแค่ไม่ถึงเดือน นับว่าเป็นตัวเลขที่ดูผิดปกติมากกับระยะเวลาที่สั้นแค่นี้ และจากการดึงข้อมูลมาจาก public blockchain พบว่ากว่า 87% ของปริมาณการซื้อขายใน LooksRare นั้นเข้าข่ายการเป็น Wash trading ของ CryptoSlam ( https://decrypt.co/91510/looksrare-has-reportedly-generated-8b-ethereum-nft-wash-trading )
คำถามต่อมาคือ เราสามารถเอาผิดหรือเรียกร้องได้หรือไม่?
เนื่องจากแพลทฟอร์ม NFT ส่วนใหญ่ในปัจจุบันมีขั้นตอน KYC (Known Your Customer) น้อยมากหรือแทบไม่มีเลย อีกทั้งการซื้อขายยังทำอยู่บน Blockchain จึงทำให้ผู้ซื้อและผู้ขายไม่สามารถระบุตัวตนของอีกฝ่ายได้ และที่สำคัญคือปัจจุบันข้อกฎหมายต่าง ๆ นั้นยังเข้าไม่ถึงตลาดของ NFT ดังนั้นจึงเป็นไปได้ยากมากที่เราจะเอาผิดกับการกระทำเหล่านี้
หนทางที่ดีที่สุดในการหลีกเลี่ยงก็คือการป้องกันตัวเอง ผู้ลงทุนจะต้องศึกษาข้อมูลให้ดีก่อนการลงทุนทุกครั้ง หากเจอสัญญาณเหล่านี้ ให้ควรระวังไว้ก่อนว่านั่นอาจมีความเป็นไปได้ว่าจะเป็นการ Wash trading ก็ได้
1. NFT ที่คุณจะซื้อมีราคาที่สูงกว่า Floor Price ของ collection นั้นมาก ๆ โดยที่ไม่มีเหตุผล หรืออธิบายได้ว่าราคาขึ้นสูงเนื่องจากสาเหตุใด
2. ราคาของ NFT มีการเพิ่มขึ้นอย่างกระทันหัน โดยที่ไม่มีธุรกรรมใด ๆ ล่วงหน้า ซึ่งเราสามารถตรวจสอบประวัติการทำธุรกรรมเหล่านี้ได้ ด้วยเครื่องมือต่าง ๆ เช่น Etherscan หรือ BscScan เป็นต้น
3. NFT นี้มีประวัติว่าเคยอยู่ใน Wallet ของคนใดคนหนึ่งหลาย ๆ ครั้งในระยะเวลาอันสั้น
ทั้งหมดนี้ เป็นบทความเพื่อการศึกษา ไม่ได้มีเป้าหมาย เพื่อชักชวนในการลงทุน
“การลงทุนโดยไม่มีความรู้ คือความเสี่ยงสูงสุด”
By kvnokk