การเข้าใจความคิดของตัวเองก็เปรียบเหมือนกับการเข้าใจจักรวาล มันไม่ได้ง่ายอย่างนั้นเลยทีเดียว ต้องใช้เวลาในการทำความเข้าใจอย่างมาก เเต่ถ้าเราเข้าใจ เเละชินกับมันเเล้วก็จะเกิดผลดีตามมา ที่จริงเเล้วการที่จะประสบความสำเร็จในโลกปัจจุบันได้นั้น เราต้องรู้จักควบคุมจิตใจเพื่อจัดการกับสิ่งรบกวน ความเครียดต่างๆ รวมทั้งการตัดสินใจที่ผิดพลาด
เพราะอย่างนี้เองการเข้าใจอคติทางความคิดจึงเป็นเรื่องสำคัญมาก สิ่งเหล่านี้เป็นเหมือนภาพลวงตาที่ทำให้เราเห็นจนกลายเป็นนิสัยไปเเบบไม่ทันสังเกต ในวันนี้จะพาทุกคนไปรู้จักกับอคติทางความคิด 5 ประการ ที่จะหยุดเราไม่ให้ประสบความสำเร็จในชีวิต
- ความอคติต่อข้อมูลที่เข้าถึงยาก
สมองของมนุษย์เราสามารถดึงดูดข้อมูลได้หลากหลายมากมาย เเต่ถ้าข้อมูลนั้นเป็นสิ่งที่เข้าถึงง่ายก็จะทำความเข้าใจได้ง่ายกว่า เเละยังดำเนินการตามข้อมูลนั้นด้วย ซึ่งทำให้เลือกที่จะตัดสินใจโดยใช้เพียงเเค่ข้อมูลเท่าที่มีอยู่ เเทนที่จะมองหาข้อมูลจากหลายๆ มุม เพื่อมาช่วยตัดสินใจให้เป็นไปอย่างรอบครอบเเละถี่ถ้วน
- ความอคติต่อสภาพการเปลี่ยนเเปลง
โดยทั่วไปแล้วมนุษย์เราชอบให้สิ่งต่างๆ เหมือนเดิม มากกว่าที่จะเสี่ยงต่อการสูญเสีย หรือผลลัพธ์ที่อาจไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง เพราะเราไม่ชอบที่จะสลัดความเป็นจริงในปัจจุบันของเราทิ้งไป ซึ่งอคตินี้จะมุ่งเป้าไปที่พื้นที่ปลอดภัยของเรา บังคับให้เราต้องปฏิเสธการเปลี่ยนแปลงโดยอัตโนมัติ ทำให้เรายังคงเหมือนเดิมไม่เปลี่ยนเเปลงง่ายๆ และไม่ยอมเสี่ยงต่อสิ่งใดที่อาจมารบกวนกิจวัตรประจำวันของเรา
- ความอคติที่เอาตัวเองเป็นศูนย์กลาง
อคติที่เกิดจากเอาตัวเองเป็นศูนย์กลางในการรับรู้ทางสังคม เเละกระบวนการต่างๆ ถ้าให้พูดง่ายๆ ก็คือคิดไปเองว่าใครๆ ก็ต้องคิดเหมือนกับที่เราคิด ให้น้ำหนักกับมุมมองของเรามากกว่ามุมมองของผู้อื่นในการตัดสินใจ และให้คำพูดของเรามีค่ามากกว่าที่ควรจะเป็น การที่เอาตัวเองเป็นศูนย์กลางในทุกๆ เรื่อง ทำให้เราไม่สามารถที่จะมองเห็นหรือพิจารณาสถานการณ์ต่างๆ ที่มาจากมุมมองของคนอื่นได้ เเละไม่รู้เลยว่าตัวเองอยู่ในโลกเเบบไหน เพราะมัวเเต่หลงคิดไปว่าทุกสิ่งที่คิดนั้นคนอื่นก็คิดเหมือนกันด้ว - ความอคติที่จะใช้ความน่าจะเป็นมาช่วยตัดสินใจ
คนเรามักจะใช้ประสบการณ์ส่วนตัว หรือเหตุการณ์จากความทรงจำในอดีตมาช่วยตัดสินใจว่าอะไรถูกอะไรผิด โดยที่ไม่คำนึงถึงสถิติของความน่าจะเป็นไปได้จริงๆ ของเหตุการณ์นั้นๆ มักจะเชื่อ เเละให้น้ำหนักกับข้อมูลที่รู้อยู่เเล้วว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง ซึ่งเเน่นอนว่าหากเราไม่ได้คำนึงถึงความน่าจะเป็นจากข้อมูลที่น่าเชื่อถือ เเละศึกษาความเหมาะสมของข้อมูลนั้นๆ ก็อาจส่งผลต่อการตัดสินใจที่ผิดพลาด เเละอาจต้องเสียเวลาเเละเงินไปโดยเปล่าประโยชน์ก็เป็นได้ - ความอคติที่เกิดจากความมั่นใจมากเกินไป
คนส่วนใหญ่มักประเมินศักยภาพเเละทักษะของตนเองมากเกินไปกว่าความสามารถที่มีอยู่จริง เเละความมั่นใจในตัวเองมากเกินไปนี้เเหละที่ทำให้เกิดการตัดสินใจที่มีความเสี่ยงสูงตามมา จะประเมินค่าความเป็นไปได้ต่อสถานการณ์สูงเกินไป และประเมินโอกาสที่ตัดสินใจผิดต่ำ ถึงเเม้จะคิดว่าความคิดของเราเป็นสิ่งที่ถูกต้อง เเต่การยอมรับว่าบางสิ่งที่เราคิดอาจจะผิดก็ไม่ได้เสียหายอะไร เพราะเราอยู่ท่ามกลางคนที่มีความคิดที่หลากหลาย ต้องสนับสนุนให้ทุกคนแสดงความคิด ถึงเเม้จะขัดแย้งกับความคิดเรา เเต่บางครั้งอาจเป็นสิ่งที่ดีต่อตัวเราก็ได้เเน่นอนว่าอคติทางความคิดเหล่านี้สามารถทำลายความสำเร็จของเราได้จริงๆ ใครที่กำลังรู้สึกว่าทำไมสิ่งที่เราคิด หรือสิ่งที่เราทำอยู่ไม่ประสบความสำเร็จสักที ลองค่อยๆ ทำความเข้าใจตัวเอง ถามตัวเองว่าเป็นไปตามอคติเหล่านี้หรือไม่ และค่อยๆ กำจัดมันทิ้งไป
อ้างอิง
- Forbes. 5 Cognitive Biases Blocking Your Success. https://bit.ly/37Q4HcI