THE SPOTLIGHT EFFECT ผิดบ้างพลาดบ้างไม่ต้องอาย เพราะทางจิตวิทยาไม่ได้มีใครสนเราขนาดนั้น

เคยหกล้มในที่สาธารณะไหม?
แต่งตัวผิดธีม?
ใส่เสื้อเชยๆ?
หรือทำอะไรแปลกๆ ต่อหน้าผู้คนกันบ้างหรือเปล่า?

เชื่อว่าในชีวิตคนเรา ทุกคนน่าจะเคยผ่านเหตุการณ์เด๋อด๋าในพื้นที่สาธารณะกันมาหมด แล้วเราก็มักจะเขินอายและรู้สึกขายหน้าแบบสุดๆ ถ้าเป็นต่อหน้าเพื่อนฝูงก็อาจจะเฮฮา แต่พอเกิดต่อหน้าผู้คนแปลกหน้าแล้วมันช่างหน้าอาย

เหตุการณ์แบบนี้ทำให้หลายคนเริ่มไม่ชอบใช้ชีวิตในพื้นที่สาธารณะ เริ่มเก็บตัว เริ่มไม่กล้าพูดต่อหน้าคนเยอะๆ บางคนก็สามารถก้าวผ่านมันไปได้ แต่บางคนก็อาจจะกลายเป็นคนเก็บตัวไปเลยด้วยซ้ำ

วันนี้เราจะมาพูดคุยถึงประเด็น Spotlight Effect อาจจะทำให้เราเข้าใจประเด็นนี้ได้ดีขึ้นบ้าง จริงๆ เราอาจจะต้องยอมรับก่อนว่า สิ่งที่เรามองตัวเอง หรือสิ่งที่คนอื่นมองเรา นั้นอาจจะไม่เหมือนกัน คือเจ้าปรากฏการณ์นี้กำลังจะบอกเราว่า เวลาที่เราทำตัวเด๋อด๋าหรือน่าอายมันไม่ได้เป็นอะไร เพราะเอาเข้าจริงไม่ได้มีใครสนใจอะไรเราขนาดนั้น

เป็นการทดลองจากมหาวิทยาลัยคอร์เนล ซึ่งอาจารย์โธมัส จิโลวิช (Thomas Gilovich) ก็ต้องการศึกษาเรื่อง Spotlight Effect นี่แหละ เขาเลยให้หนึ่งในนักศึกษาของเขาใส่เสื้อยืดหน้านักร้องดังแต่เชยคนหนึ่ง ซึ่งน่าจะเป็นเสื้อที่เตะตาทุกคนแน่นอน แล้วให้เจ้าตัวคาดการณ์ดูว่าจะมีสักกี่คนที่เห็นว่าเขาใส่เสื้อสุดเชยตัวนี้

เจ้าตัวคิดว่าน่าจะมีคนเห็นเสื้ออยู่ประมาณ 50 เปอร์เซ็นต์ แต่เอาเข้าจริงมีคนเพียง 20-25 เปอร์เซ็นต์เท่านั้นที่เห็นว่าเขาใส่เสื้อสุดเชยตัวนี้ แล้วอีกครั้งก็คือให้นักศึกษาใส่เสื้อเชยตัวนี้ให้นานยิ่งขึ้น ก่อนเข้าไปที่ห้อง ผลปรากฏว่าเขาคิดว่าจำนวนคนที่จะสังเกตเห็นเสื้อตัวนี้ลดน้อยลงเช่นกัน

การทดลองนี้พอจะสรุปง่ายๆ ได้ว่า คนเรามักจะคิดมากไปเองว่าคนอื่นสังเกตเห็นสิ่งแปลกๆ ที่เราทำ และในขณะเดียวกันพอเราคุ้นชินและไม่ได้คิดว่ามันแปลกสักเท่าไรแล้ว เราก็มักคิดว่าคนจะไม่ค่อยสังเกตเห็นสิ่งนั้นด้วย

มันไม่ได้แปลกอะไรที่จิตหรือความสนใจของเราจะถูกจับจ้องอยู่ที่ตัวเราเอง เพราะเราต่างเป็นตัวละครหลักในแต่ละฉากชีวิตอยู่เสมอ แต่อย่าลืมว่า เราไม่ได้เป็นตัวละครหลักของผู้คนรอบตัวเรา ผู้คนไม่ได้มีความจำเป็น หรือความตั้งใจอะไรที่จะมาสนใจเราขนาดนั้น

หากมีโอกาสได้ทำอะไรต่อหน้าสาธารณะ อาจต้องเตรียมตัวให้พร้อม แล้วตั้งใจทำมันออกไปอย่างเต็มที่ พูดผิดบ้างถูกบ้าง ยกไม้ยกมือแปลกๆ ไปบ้างก็ไม่เป็นไร คุณไม่ต้องอายเพราะไม่ได้มีใครจับจ้องคุณมากเป็นพิเศษอยู่แล้ว

โดยส่วนตัวเชื่อว่า สำหรับคนขี้อายหรือหนุ่มสาว Introvert บทความนี้น่าจะเรียกความมั่นใจขึ้นมาได้บ้าง เพราะในวันที่ทุกคนคิดว่ามีสปอตไลต์ส่องเราอยู่ตลอดเวลา มันน่าจะดีกว่าถ้าจะเรียนรู้ว่า เราเป็นแค่ตัวละครหนึ่งตัวในละครชีวิตนับร้อยนับพันในสังคมนี้อยู่แล้ว