รู้ไหม อเมริกาไม่ยอมให้จีนบุกไต้หวันเด็ดขาด เพราะกลัว ‘ชิปหาย’

การที่รัสเซียนำกองกำลังบุกยูเครนดื้อๆ นั้นแน่นอนว่าทำให้โลกทั้งใบ ‘หลอน’ เพราะมันเป็นปฏิบัติการทางทหารที่ดูเหมือนจะไม่มีความชอบธรรมใดๆ และเหนือสิ่งอื่นใด มันอาจเป็นการสร้างมาตรฐานว่าประเทศที่มีอำนาจทางการทหารมากพอจะไปบุกประเทศไหนก็ได้

ซึ่งแน่นอน นี่เลยทำให้ทั้งโลกมองว่า หรืออีกไม่นานจีนจะไปบุกไต้หวัน? หรือให้ตรงกว่านั้น คำถามง่ายๆ ก็คือ ถ้าประเทศใหญ่ๆ อย่างยูเครนโดนบุกได้ อะไรคือเหตุผลที่เกาะเล็กๆ แบบไต้หวันจะไม่โดนบุก ซึ่งก็ต้องบอกว่าสหรัฐอเมริกาเป็นหนึ่งในประเทศที่จะไม่ยอมให้จีนบุกยึดครองไต้หวันเด็ดขาด เห็นได้จากที่หลายๆ รัฐบาลของสหรัฐฯ ออกมาแถลงเตือนจีนทุกครั้งที่ทำท่าว่าจะ ‘สั่งสอน’ ไต้หวัน

แต่คำถามคือ อเมริกาจะปกป้องไต้หวันไปทำไม? ดินแดนเล็กๆ แห่งนี้มีความสำคัญอะไรนักหนากับอเมริกา? สำหรับคนที่มีคำถามนี้ก็อาจไม่เข้าใจเลยว่าไต้หวันมีความสำคัญต่อ ‘เศรษฐกิจโลก’ แค่ไหน และนั่นก็คือไม่เข้าใจว่าไต้หวัน ‘ขายอะไร’ เป็นสินค้าหลัก

จริงๆ ในบรรดา 4 เสือแห่งเอเชีย (สิงคโปร์ ฮ่องกง เกาหลีใต้ และไต้หวัน) น่าจะมีคนรู้น้อยที่สุดว่าไต้หวันทำอะไรถึงได้ติดกลุ่ม ‘ผู้มีความสำคัญด้านเศรษฐกิจเอเชีย’ แต่ในความเป็นจริงต้องบอกว่า ถ้ารู้แล้วจะหนาว เลยทีเดียว เพราะไต้หวันมีตัวขับเคลื่อนเศรษฐกิจเป็นอุตสาหกรรม ‘เครื่องใน’ ของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ หรือ ‘เซมิคอนดักเตอร์’ ซึ่งถ้าจะเรียกแบบสมัยใหม่หน่อยก็ต้องบอกว่าไต้หวันคือผู้ผลิต ‘ชิป’ ทั้งหลายที่ใช้กันอยู่ทั่วโลก โดยการผลิตนี้มีมูลค่าอยู่ประมาณ 20 เปอร์เซ็นต์ของเศรษฐกิจไต้หวัน ซึ่งถือว่าเยอะมากๆ

แต่ที่สำคัญกว่านั้น เกาะเล็กๆ แห่งนี้ผลิต ‘ชิป’ ราว 60 เปอร์เซ็นต์ของที่ใช้กันทั้งโลก และเป็นแหล่งผลิตชิปแบบซับซ้อนอีกราว 90 เปอร์เซ็นต์ของทั้งโลกเช่นกัน เพราะในช่วง 4 เสือแห่งเอเชียกำลังเติบโต ไต้หวันเลือกจะเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการผลิตเซมิคอนดักเตอร์ คือไม่ได้ผลิตแบรนด์เครื่องใช้ไฟฟ้าหรืออุปกรณ์เทคโนโลยีเอง แต่ผลิตส่วนประกอบที่ซับซ้อนอย่างเซมิคอนดักเตอร์ที่เป็นหัวใจของระบบการทำงาน

ซึ่งไต้หวันก็ทำได้ดี และพัฒนามาตลอด จนสุดท้ายเกาะเล็กๆ แห่งนี้ได้กลายเป็นแหล่งผลิต ‘ชิป’ ระดับไฮเทคที่ใช้กันอยู่เกือบทั้งโลก และชิปพวกนี้แหละที่จะเป็นพื้นฐานของยุค AI ยันอินเทอร์เน็ตของสรรพสิ่งทั้งหลาย เพราะตอนนี้อุปกรณ์ที่จะใช้เทคโนโลยีไฮเทคจะถูกสร้างขึ้นมาไม่ได้เลยถ้าไม่มีชิปจากไต้หวัน

ก็คงไม่ต้องอธิบายมากว่าถ้าวันดีคืนดีจีนเข้ายึดครองไต้หวัน มันจะวุ่นแค่ไหน ธุรกิจอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์จนถึง AI ในโลกจะเป็นอัมพาตแน่ๆ และถ้าจีนยึดครองสำเร็จ อำนาจต่อรองของจีนก็จะสูงมาก ยิ่งกว่าการคุมทรัพยากรน้ำมันหรือพวกแร่โลหะหายากเสียอีก เพราะนี่คือการคุมทรัพยากรแห่งอนาคตแท้ๆ

และชาติที่จะยอมไม่ได้ก็คือสหรัฐอเมริกา

ถ้าตามข่าว อเมริกาพยายามจะลดประสิทธิภาพของจีน โดยการแบนไม่ให้จีนเข้าถึง ‘เทคโนโลยีชิปของอเมริกา’ ตั้งแต่ตุลาคม 2022 ซึ่งเป้าก็ชัดเจนว่าอเมริกาไม่ต้องการให้จีนนำชิปไปใช้ใน ‘เทคโนโลยีทางการทหาร’ ซึ่งแน่นอน อเมริกาก็เล่นใหญ่จริงๆ แบบลงทุนใหญ่โต ย้ายฐานการผลิตทุกอย่างในจีนกลับมาอยู่ในประเทศ โดยมี ‘ดีทรอยต์’ เป็นศูนย์กลาง

พูดง่ายๆ คืออเมริกาเล่นงานจีนหนักสุดๆ และคิดว่าจีนน่าจะเอาคืนแน่ๆ ก็เลยย้ายฐานการผลิตของไฮเทคทุกอย่างที่คิดว่าจีนจะคว่ำบาตรกลับไปในอเมริกา

แต่ข้อยกเว้นคือพวกชิปที่ผลิตในไต้หวัน… เพราะการที่ไต้หวันเป็นศูนย์กลางการผลิตชิปโลกไม่ใช่เหตุบังเอิญ มันเกิดจากการลงทุนและและสั่งสมความรู้มานานหลายปี ดังนั้นที่อื่นๆ นึกจะตั้งโรงงานชิปแบบไต้หวันก็คงทำไม่ได้ เพราะถ้าจะทำคือต้องลงทุนหลักแสนล้านบาท และใช้เวลาอีกหลายปี

นี่คือเหตุผลที่ทุกๆ ชาติเลือกที่จะซื้อชิปจากไต้หวันแทน เพราะไม่มีชาติไหนที่มีความสามารถในการลงทุนขนาดนั้นได้โดยเศรษฐกิจไม่เซ และถึงลงทุนไปก็ยังผลิตสู้ไต้หวันไม่ได้อยู่ดี ดังนั้นการลงทุนมันอาจจะสูญเปล่าได้ และตอนนี้ก็ไม่มีชาติไหนที่จะมีเงินเหลือขนาดนั้น ก็เลยต้องพึ่งพาการผลิตจากไต้หวันมาตลอด

และที่ผ่านมา ไต้หวันก็เป็นแหล่งผลิตทรัพยากรที่เป็นกลางมาเสมอ คือขายให้ทุกชาติ จะเอาไปผลิตอะไรก็แล้วแต่ ดังนั้นคือไว้ใจได้ว่าจะไม่คว่ำบาตรให้รวนไปทั้งสายพานการผลิต ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะหลายประเทศระงับ ‘ความสัมพันธ์ทางการทูต’ กับไต้หวันตอนที่จีนกลายเป็นสมาชิกสหประชาชาติแทนไต้หวันในปี 1971 เหลือแต่ ‘ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจการค้าและวัฒนธรรม’ ไต้หวันจึงมีความจำเป็นมากที่จะต้องรักษา ‘ความเป็นกลาง’ กับประเทศอื่นๆ เอาไว้อย่างเหนียวแน่น

และนี่คือเหตุผลที่ไม่ใช่แค่อเมริกา แต่ยุโรปและชาติต่างๆ ที่ต้องพึ่งพาชิปจากไต้หวันนั้นล้วนพยายามจะป้องกันไม่ให้จีนยึดไต้หวันได้ ไม่ว่าจะใช้วิธีอะไร ถ้ามีการใช้ ‘ชิป’ เป็นข้อต่อรองก็จะกระเทือนไปทั้งอุตสาหกรรมทั่วโลก และชิปอาจจะขาดแคลนได้

ประเด็นรวมๆ ก็คือการบอกว่ารัสเซียบุกยูเครนได้ ดังนั้นจีนก็บุกไต้หวันได้ มันคือการเคลมที่ไม่มีความเข้าใจความสำคัญของไต้หวันในห่วงโซ่การผลิตโลกเลย เพราะชาติมหาอำนาจตะวันตกมีความตั้งใจมากๆ ที่จะปกป้องไม่ให้ไต้หวันโดนยึด ซึ่งอาจจะเป็นคนละเรื่องกับยูเครนที่ไม่ได้มีความสำคัญทางเศรษฐกิจต่อชาติมหาอำนาจตะวันตกสักเท่าไร

อ้างอิง

• The Economist. Taiwan’s dominance of the chip industry makes it more important. https://tinyurl.com/3p872zsu
• El Pais. Understanding the geopolitics of the microchip. https://tinyurl.com/25u4tkka