เห็นตัวอักษรเป็นสี ฟังดนตรีมีรสชาติ รู้จัก Synesthesia ปรากฏการณ์สัมผัสพิเศษ

“ก สีชมพู เลขแปดสีส้ม ตัว O สีน้ำเงินเข้ม”
“ฟัง Fix You – Coldplay แล้วรู้สึกรสชาติเหมือนน้ำผึ้งมะนาว(ผสมค็อกเทลนิดๆ)”
“ตอนโดนเข็มแทง ฉันเห็นสีส้ม และมันเจ็บปวด”

ถ้าคุณมีเพื่อนที่เคยพูดอะไรประมาณนี้ หรือตัวคุณเองที่เป็น นี่ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไร กลับกันมันออกจะดูพิเศษด้วยซ้ำ ซึ่งอาการนี้เรียกว่า ‘Synesthesia’ หรือ ‘ซินเนสทีเซีย’

Synesthesia มาจากภาษากรีกคือ คำว่า syn (ร่วม) + aisthesis (การรับรู้) แปลหมายความว่า ‘ประสาทสัมผัสตั้งแต่ 2 อย่างขึ้นไป’ และคนที่มีประสบการณแบบนี้เรียกว่า ‘Synesthete’ หรือ ‘ซินเนสทีต’

ซึ่ง Synesthesia อาจฟังดูเหมือนอาการป่วย แต่มันไม่ใช่โรค มีการตั้งข้อสันนิษฐานว่าเกิดจากการทำงานของสมองส่วนที่เชื่อมสัญญาณประสาทไปที่ส่วนรับความรู้สึกหลายอย่างร่วมกันผิดพลาด กลายเป็นเพียง ‘อาการ’ และ ‘การรับรู้ข้ามช่องสัมผัส’ เท่านั้น ปกติมุนุษย์เรามีสัมผัสทั้ง 5 ได้แก่ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ผ่านอวัยวะ ตา ลิ้น จมูก หู ผิวหนัง ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นในการรับรู้สิ่งต่างๆ รอบตัวผ่านช่องสัมผัสที่หลากหลาย แต่ Synesthesia จะสามารถรับประสาทสัมผัสได้ตั้งแต่ 2 ทางขึ้นไปพร้อมๆ กัน ซึ่งเกิดจากการทำงานร่วมกันของสมองหลายส่วน และ Synesthesia สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้

Richard E. Cytowic ผู้เชี่ยวชาญเรื่อง Synesthesia และผู้แต่งหนังสือ ‘The Man Who Tasted Shapes’ (‘ชายผู้ลิ้มรสเป็นรูปร่าง’) เผยข้อมูลว่า ‘เรามีโอกาสที่จะพบคนเป็น Synesthesia ประมาณ 1 ใน 25,000 คน’ และมีแนวโน้มว่ามีโอกาสเป็น ‘ผู้หญิง’ มากกว่า ‘ผู้ชาย’

แม้อาการ Synesthesia จะแยกได้เป็นร้อยแบบ เช่น การฟังเพลงแล้วได้กลิ่น, ชิมบางอย่างแล้วรู้สึกเป็นรูปร่าง หรือสัมผัสแล้วเห็นสีและรูปร่างพร้อมๆ กัน แต่กลุ่มที่พบบ่อยนั้น Dr. Ashok Jansari หัวหน้าทีมวิจัยจากสถาบันจิตเวชแห่ง University of East London ได้กำหนดโครงสร้างรูปแบบไว้ 4 กลุ่ม ดังนี้

1.Grapheme – colour synesthesia : กลุ่มที่เห็นตัวอักษรหรือตัวเลขเป็นสี
2.Tastetouch synaesthesia : กลุ่มที่เกิดความรู้สึกต่างๆ หลังจากการลิ้มรสชาติ
3.Soundcolour synaesthesia : กลุ่มที่เห็นสีจากเสียงเพลง เสียงดนตรี หรือตัวโน้ต
4.Wordtaste synesthesia : กลุ่มที่สัมผัสรสชาติได้จากตัวอักษร

ซึ่งมีบุคคลมีชื่อเสียงเป็น Synesthesia กันเยอะมาก แต่สำหรับในประเทศไทยก็มี ‘พิมฐา-ฐานิดา มานะเลิศเรืองกุล’ เน็ตไอดอลสาวสวย ที่ไปเป็นแขกรับเชิญให้กับช่องรายการ YouTube ของเพื่อนสนิท และเธอเล่าเรื่องที่ตัวเองมีอาการ Synesthesia ที่จะมองเห็น ก เป็นสีชมพูมาตั้งแต่เด็ก และยังบอกอีกว่าเธอเห็นสีแค่ ตัวอักษรภาษาไทย อังกฤษ ญี่ปุ่น ตัวเลข โดยไม่เห็นสระ และเธอถือว่านี่เป็นอาการที่เบสิคมาก

นับว่า Synesthesia เป็นปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ และสนุกมากกว่าจะมีผลกระทบในชีวิต(นอกจากจะเป็นในรูปแบบซับซ้อนเกินไป) ซึ่งสำหรับบางคนอาการนี้อาจจะเหมือนได้พรจากฟ้าเลยก็ว่าได้ เพราะมันสามารถเติมเต็มจินตนาการได้อย่างกว้างขวาง (แต่คนที่ไม่ได้มีอาการนี้ก็ไม่ใช่ว่าคุณจะไม่มีจินตนาการนะ)

อ้างอิง

• goodlifeupdate.โลกที่มีแต่สีสัน โรคซินเนสทีเซียหรือ synesthesia.https://bit.ly/3dGiodg
• urbancreature.Synesthesia เห็นตัวหนังสือเป็นสี สัมผัสพิเศษจาก ‘อาการซินเนสทีเซีย’.https://bit.ly/3dNZOjw
• psychologytoday.Synesthesia.https://bit.ly/31S167x