รู้จัก Silurian Hypothesis สมมติฐานเกี่ยวกับ ‘อารยธรรมยิ่งใหญ่’ เมื่อหลายร้อยล้านปีก่อน เพียงแค่มันไม่เหลือหลักฐานมาถึงปัจจุบัน

โลกใบนี้มีอายุกว่า 4,500 ล้านปี และอายุของเผ่าพันธุ์มนุษย์เพียงแค่ 300,000 ปี ก็เป็นเพียงเศษเสี้ยวเล็กๆ ของเวลาของโลกใบนี้เท่านั้น และจริงๆ ‘ภาษาเขียน’ ของมนุษย์ก็เกิดเมื่อราวๆ 4,000 ปีก่อน นี่จึงทำให้จริงๆ แล้ว ‘ประวัติศาสตร์’ ของมนุษย์ที่วางอยู่บนการศึกษา ‘ภาษาเขียน’ มีระยะที่สั้นมาก

แล้วเรารู้ได้อย่างไรว่ามีอะไรเกิดขึ้นบนโลกก่อนภาษาเขียน? คำอธิบายทั่วไปก็คือ เราไปเจอ ‘ซาก’ ของวัตถุต่างๆ ที่เกิดก่อนภาษาเขียน ซึ่งอะไรพวกนี้เราจะเรียกว่า ‘หลักฐานทางโบราณคดี’ ซึ่งก็แน่นอน การวาดภาพโลกในยุคก่อนมีหลักฐานเป็นภาษาเขียนก็ต้องใช้จินตนาการเสริมมาก และก็เป็นเรื่องปกติว่ายิ่งเรามี ‘หลักฐาน’ น้อย ภาพอดีตของเราก็จะยิ่งชัดเจนน้อยลงเท่านั้น

แต่ทีนี้เราก็จะเห็นเช่นกันว่าปัจจุบันเราล่วงรู้กระทั่งว่าสมัยก่อนเป็นล้านๆ ปีมีไดโนเสาร์อยู่จริง เพราะมันมีสิ่งที่เรียกว่า ‘ฟอสซิล’ อยู่ และนี่คือเหตุผลที่ทำให้เราได้รู้ว่ามีสิ่งมีชีวิตโบราณต่างๆ เคยเดินอยู่บนโลก

คำถามง่ายๆ คือว่า ถ้าเป็นแบบนี้ ยุคสมัยก่อนที่จะมีฟอสซิสให้เราเจอ เราก็ไม่มีทางล่วงรู้เลยใช่หรือไม่ว่าโลกมีหน้าตาอย่างไร? เราไม่มีทางจะล่วงรู้ว่าจริงๆ มันอาจมีสิ่งมีชีวิตก่อนไดโนเสาร์อยู่ และสิ่งมีชีวิตที่ว่า ก็อาจเคยมีอารยธรรมที่ก้าวหน้ามากก็ได้ เพียงแต่มันไม่หลงเหลืออะไรมาถึงปัจจุบันแล้ว เพราะยุคที่ว่ามันคือยุคก่อนจะมีฟอสซิล

และนี่แหละ ไอเดียของ Silurian Hypothesis ที่มีนักวิทยาศาสตร์เสนอเป็นเปเปอร์วิชาการจริงๆ ในวารสาร International Journal of Astrobiology ปี 2018 ซึ่งแม้ว่าชื่อมันจะฟังดูไซไฟ (Silurian คือเผ่าพันธุ์ในจักรวาล Dr. Who ที่เคยพัฒนาอารยธรรมยิ่งใหญ่มาได้ก่อนมนุษย์) แต่นี่คือข้อเสนอซีเรียสจริงๆ

โดยฟอสซิลไดโนเสาร์อายุเต็มที่นั้นเพียงราวๆ 200-300 ล้านปีก่อน เก่าแค่นี้เรายังหายากสุดๆ เลย ถ้าอะไรที่เก่ากว่านั้นแล้ว โอกาสหาพบมันจึงยากมาก ซึ่งนักวิทยาศาสตร์คำนวณว่าจริงๆ แล้วช่วงประมาณ 350 ล้านปีก่อน โลกนี้ก็มี ‘แหล่งพลังงาน’ เพียงพอจะพัฒนาอารยธรรมแบบในปัจจุบันได้แล้ว ดังนั้นจริงๆ มันมี ‘ช่องว่างทางประวัติศาสตร์’ หลักหลายสิบล้านปีเป็นอย่างต่ำ ที่มีความเป็นไปได้ที่จะมี ‘อารยธรรมที่ยิ่งใหญ่’ เคยเกิดขึ้นและล่มสลายไปบนโลกใบนี้

อาจจะฟังดูเพี้ยนไปบ้าง แต่ในทางตรรกะ มันเป็นไปได้ และจริงๆ นี่คือคำถามสำคัญทางชีวดาราศาสตร์เลย เพราะนักวิชาการกลุ่มนี้หลักๆ แล้วเขาจะประเมินความเป็นไปได้ในการเกิดสิ่งมีชีวิตและอารยธรรมบนดาวหนึ่งๆ ซึ่งพอใช้เทคนิคนี้กับโลก มันก็เลยเห็นว่ามันมี ‘ความเป็นไปได้’ ของอารยธรรมที่อาจเคยมีอยู่บนโลกเมื่อ 300-400 ล้านปีก่อน แต่ไม่หลงเหลือหลักฐานมาถึงปัจจุบันแล้ว

แต่แล้วอย่างไรต่อ?

คือในทางวิทยาศาสตร์ การเสนอ ‘ความเป็นไปได้’ ไม่ได้หมายความว่าสิ่งที่เป็นไปได้จะมีอยู่จริง จนกว่าจะมี ‘หลักฐาน’ เช่น ถ้าวิทยาศาสตร์เสนอว่ามีความเป็นไปได้ว่ามนุษย์จะมีวิญญาณ มันไม่ได้บอกว่ามนุษย์มีวิญญาณ จนกว่าจะมี ‘หลักฐาน’

เช่นเดียวกับการเสนอความเป็นไปได้ของการที่อาจมีอารยธรรมเมื่อ 300-400 ปีก่อน มันก็ไม่ใช่การเคลมว่ามี จนกว่าจะหาหลักฐานได้

ซึ่งคนที่เสนอไอเดียนี้ เขาก็บอกว่าสิ่งที่อาจเป็น ‘หลักฐาน’ ได้ก็คือ การที่เคยเกิดภาวะโลกร้อนมาแล้วในอดีตในช่วงเวลาดังกล่าว หรือพูดง่ายๆ คือมันเป็นไปได้หรือเปล่าว่าจริงๆ แล้วภาวะโลกร้อนนั้นจริงๆ ก็เกิดจากอารยธรรมในอดีตนั่นแหละ

คือมันยังไม่มีหลักฐานตรงนี้ แต่นักวิทยาศาสตร์คนอื่นๆ ก็บอกทันทีว่า ถึงคุณจะพบว่ามีภาวะโลกร้อนเมื่อ 300-400 ล้านปีก่อน คุณก็ไม่ควรจะสรุปว่ามันเป็นผลของอารยธรรมโบราณที่สูญหายไป คุณควรจะหาคำอธิบายอื่นที่เรียบง่ายกว่า 

ดังนั้นในแง่นี้ การเจอ ‘หลักฐานทางอ้อม’ ใดๆ ของการดำรงอยู่ของอารยธรรมดังกล่าว มันก็จะมีคำอธิบายอื่นๆ  

สรุปก็คือ สุดท้ายแม้ว่าเราจะสามารถพูดถึง ‘ความเป็นไปได้’ ที่จะมีอารยธรรมสุดล้ำที่ไม่เหลือหลักฐานถึงปัจจุบันเลย มันก็ ‘เป็นไปไม่ได้’ ที่จะหา ‘หลักฐานทางอ้อม’ มาพิสูจน์การดำรงอยู่ของอารยธรรมดังกล่าว 

ทั้งหมดนี้ก็เป็นเพราะการเปลี่ยนแปลงบนพื้นผิวโลกนั้นเกิดต่อเนื่องรวดเร็ว และเขาก็เลยเสนอเพิ่มเติมว่า จริงๆ แล้วถ้ามันมีอารยธรรมล้ำขนาดนั้น ก็อาจมีการเดินทางไปยังอวกาศ และอารยธรรมที่ว่า ก็อาจหลงเหลือร่องรอยอารยธรรมไว้นอกโลก ในพื้นที่ที่พื้นผิวมันเปลี่ยนแปลงช้ากว่าโลกก็เป็นได้

แน่นอน นี่ก็อีกหนึ่ง ‘ความเป็นไปได้’ ที่เราจะจริงจังกับมันได้จริงๆ ก็ต่อเมื่อคนเริ่มไปขุดดวงจันทร์หรือดาวอังคารแล้วดันไปเจอ ‘ร่องรอยอารยธรรม’ กันที่โน่นแหละ

อ้างอิง

• Popular Mechanics. The ‘Silurian Hypothesis’ Debate: Could Earth Have Once Harbored a Pre-Human Industrial Civilization? https://tinyurl.com/2vv53st9
• Wikipedia. Silurian hypothesis. https://tinyurl.com/ye984jjx