มีแค่ 1 ใน 4 ของจักรพรรดิที่ตายตามธรรมชาติ นักวิจัยพบวงจรการตายของผู้นำโรมัน เป็นไปตามหลักคณิตศาสตร์

ทีมนักคณิตศาสตร์และนักฟิสิกส์พบว่าวงจรการเสียชีวิตของจักรพรรดิโรมันสอดคล้องกับหลัก Pareto principle หรือกฎ 80/20 กล่าวคือ มีแค่ 1 ใน 4 เท่านั้นที่มีโอกาสตายด้วยสาเหตุทางธรรมชาติ ในขณะที่จักรพรรดิที่เหลือต้องสิ้นลมด้วยความรุนแรง ทั้งจากการแย่งชิงบัลลังก์หรือลอบสังหาร โดยความเสี่ยงจะสูงมากในช่วงเพิ่งขึ้นครองบัลลังก์ หากรอดไปได้จะมีความเสี่ยงสูงอีกครั้งหลังจากครองราชย์ไป 13 ปี

จักรวรรดิโรมันเป็นรากฐานอันยิ่งใหญ่ของวัฒนธรรมและความคิดของโลกตะวันตก ในอดีตมีจักรพรรดิโรมันที่ยิ่งใหญ่มากมายที่เคยพิชิตดินแดนต่างๆ รวมถึงมีบันทึกโศกนาฏกรรมการแย่งชิงบัลลังก์ การลอบสังหาร ฆ่าตัวตาย สิ้นชีพก่อนวัยอันควรมากมายในหน้าประวัติศาสตร์ แต่เมื่อไม่นานมานี้มีนักวิจัยได้นำวงจรการตายก่อนกาลของเหล่าจักรพรรดิมาคำนวณและพบว่ามันสอดคล้องกับหลักคณิตศาสตร์อย่างหนึ่ง

ทีมนักคณิตศาสตร์และนักฟิสิกส์สถิติจากมหาวิทยาลัย São Paulo’s ได้ทำการวิเคราะห์การตายและโอกาสรอดชีวิตจากการถูกสังหารของจักรพรรดิโรมันเมื่อ 2,000 ปีก่อนจำนวน 175 พระองค์ พบว่าสอดคล้องกับหลักฟิสิกส์ที่เรียกว่า Pareto principle หรือกฎ 80/20

อัตราส่วนนี้เกิดขึ้นจากการที่นักวิจัยคำนวณด้วยหลักคณิตศาสตร์ที่เรียกว่า Power Law ซึ่งแสดงความสัมพันธ์เชิงฟังก์ชันของตัวเลข 2 จำนวนที่เมื่อตัวหนึ่งเปลี่ยน อีกตัวก็จะเปลี่ยนไปด้วย

โดยในกรณีนี้ 80 คืออัตราของจักรพรรดิโรมันที่ถูกสังหาร ตายในสนามรบ หรือใดๆ ที่ไม่ใช่สาเหตุทางธรรมชาติซึ่งเป็นกลุ่มที่เกิดได้ง่าย ส่วน 20 ที่เป็นการตายตามธรรมชาติซึ่งพบได้น้อยสำหรับจักรพรรดิโรมัน

ผลการคำนวณอย่างละเอียดยังระบุว่ามีเพียงราว 24.8% ของผู้นำโรมันอันยิ่งใหญ่เท่านั้นที่จะมีชีวิตรอดถึงบั้นปลาย และได้มีโอกาสตายอย่างสงบเพราะป่วยไข้ ไม่ได้ถูกฆาตกรรม

ไม่ใช่แค่นั้น นักวิจัยยังสามารถคำนวณได้ด้วยว่าช่วงเวลาที่เสี่ยงที่สุดที่จะเสียชีวิตจากความรุนแรงคือช่วงที่เพิ่งขึ้นครองบัลลังก์ไม่นาน จักรพรรดิองค์ใหม่จะเผชิญหน้ากับความเสี่ยงต่อการถูกสังหารมากที่สุดจากการแย่งชิงบัลลังก์ แต่ถ้าหากรอดชีวิตผ่านช่วงเวลานี้ไปได้ก็จะมีชีวิตสงบสุขไปอีกราวๆ 13 ปี ค่าความเสี่ยงก็จะพุ่งขึ้นอีกครั้ง และมีโอกาสที่จะถูกสังหารจนถึงแก่ความตายได้อีก

แม้ว่าการคำนวณทางคณิตศาสตร์จะไม่สามารถบอกได้แน่ชัดว่าทำไมปีที่ 13 จึงเกิดความเสี่ยงขึ้นมาอีกครั้ง แต่ ดร. Francisco Rodrigues หนึ่งในทีมวิจัยได้ระบุว่าไม่แน่มันอาจเป็นช่วงเวลาที่เหมาะสมของการเกิดศัตรูกลุ่มใหม่ หรือเป็นช่วงเวลาที่ศัตรูกลุ่มเดิมสามารถรวมกำลังได้อีกครั้ง และเริ่มจะหมดความอดทนจนต้องลงมืออีกรอบก็ได้

แม้ว่ามันจะเป็นเรื่องราวของเมื่อ 2,000 ปีก่อน แต่มันค่อนข้างเป็นเรื่องน่าตื่นเต้นที่พฤติกรรมการแย่งชิงบัลลังก์ การสังหารจักรพรรดิซึ่งดูจะเป็นพฤติกรรมแบบสุ่มกลับสามารถแจกแจงเป็นแบบแผนทางคณิตศาสตร์ได้ และเป็นเรื่องน่าเศร้าไม่น้อยที่สถิติการป่วยตายตอนแก่ของผู้นำโรมันช่างน้อยเสียเหลือเกิน

อ้างอิง

• Fuentitech. Only one in four Western Roman emperors died due to nature. https://bit.ly/3BpSnsp
• Dailymail. How the mighty fell! Scientists determine that 75% of Rome’s emperors died from violent deaths on the battlefield or palace plots. https://bit.ly/3vSuzw1