เปลี่ยนขยะพลาสติกเป็นถนน นวัตกรรมที่หลายประเทศกำลังพัฒนา และให้ผลลัพธ์ที่ดีกว่าถนนแบบเก่า
แนวคิดเรื่องการนำ “ขยะพลาสติก” มาสร้างถนนกำลังเริ่มเป็นที่แพร่หลายในปัจจุบัน
จากเดิมที่เป็นเพียงการสร้างถนนต้นแบบความยาวไม่กี่สิบเมตร สำหรับทางเดินเท้าหรือทางจักรยาน หรือลานจอดรถ แต่ตอนนี้ “ถนนพลาสติก” ได้ถูกพัฒนาต่อยอดมาไกลเกิน “แนวคิด” เป็นที่เรียบร้อย
ไม่ว่าในประเทศเนเธอร์แลนด์ที่เคยเริ่มต้นด้วยทางจักรยานก็ขยายไปสร้างถนนสำหรับรถยนต์ แอฟริกาใต้ เวียดนาม เม็กซิโก ฟิลิปปินส์ และสหรัฐอเมริกา ก็ได้สร้างถนนพลาสติกสายแรกเสร็จไป
ในประเทศอินเดีย รัฐบาลได้ประกาศอย่างชัดเจนว่าให้เพิ่มขยะพลาสติกเข้าไปเป็นส่วนผสมของถนนสายใหม่ทั้งหมด
เหล่านี้คือปรากฏการณ์ที่น่าสนใจ และมีปัจจัยหลายๆ ด้านเป็นตัวขับเคลื่อนให้เรื่องนี้กลายเป็นวาระสำคัญ
ถนนพลาสติก l MacRebur
ก่อนจะเข้าเรื่องถนนพลาสติก ขอทบทวนกันสักนิดว่า ปัญหาขยะพลาสติกนั้นเป็นเรื่องใหญ่ที่เกิดขึ้นทั่วโลก และตลอดหลายปีที่ผ่านมา ความพยายามรีไซเคิล (แบบเดิมๆ) ก็ดูจะสัมฤทธิ์เพียงน้อยนิด จึงต้องสร้างทางเลือกใหม่ๆ ในการกำจัดขยะขึ้นมา
ขณะเดียวกัน วันนี้ประเทศที่เคยนำเข้า (รับ) ขยะพลาสติกเพื่อการรีไซเคิลหรือกำจัด ก็เริ่มเปลี่ยนแปลงนโยบายเดิม เพื่อลดภาระการเป็นแหล่ง (ถัง) ทิ้งขยะ จึงทำให้ประเทศที่เคยส่งออกขยะพลาสติกต้องหาทางกำจัดขยะพลาสติกด้วยตัวเอง
ซึ่งการเปลี่ยนขยะมาเป็นถนนก็เป็นหนึ่งในทางเลือกที่เป็นทางออกของการแก้ไขปัญหานี้ได้เป็นอย่างดี
“ถนนพลาสติก” ทนทานกว่าถนนแบบเก่า
ความน่าสนใจอย่างหนึ่งที่หลายๆ ประเทศหันมาใช้ถนนที่ทำจากพลาสติก เพราะมีผลวิจัยด้านความทนทาน ว่ามีอายุการใช้งานที่นานกว่า และหมายถึงว่าไม่ต้องซ่อมแซมบ่อย
แต่ที่ว่าจะทนมากน้อยแค่ไหน ก็ขึ้นอยู่กับเทคโนโลยีและการออกแบบที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม
ซึ่งปัจจุบันมีทั้งการรีไซเคิลพลาสติกมาใช้แทนคอนกรีตปูถนน ตลอดจนใส่พลาสติกเป็นส่วนผสมกับยางมะตอยปกติ ซึ่งให้ความทนทานในบริบทที่แตกต่างกันไป
ตามผลงานวิจัยยืนยันว่า พลาสติกสามารถทนทานได้ดีกว่ายางมะตอยไม่น้อยกว่า 15-20% หรือจากเดิมที่ใช้งานนาน 7 ปี ก็จะยืดอายุได้นานถึง 9 ปี
อย่างไรก็ตาม เรื่องนี้ยังมีข้อกังขาอยู่ว่า ถนนจากพลาสติกส่วนใหญ่เพิ่งสร้างเสร็จกันได้ไม่นาน อายุการใช้งานและความสึกหรอคงยังไม่มากนัก จะอยู่ได้นานจริงหรือไม่ ก็คงต้องรอให้กาลเวลาได้พิสูจน์อีกครั้ง
ถนนพลาสติกปล่อยก๊าซคาร์บอนฯ น้อยกว่ายางมะตอย
ในอีกแง่หนึ่ง แนวคิดเรื่องการนำพลาสติกมาใช้ปูถนนแทนยางมะตอยนั้น ยังสามารถพ่วงเข้ากับนโยบายลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้อีกเรื่อง
แม้เรื่องนี้จะไม่ใช่จุดขายตรงๆ เหมือนการลดขยะพลาสติก แต่เราก็สามารถนับรวมเป็นเรื่องเดียวกันได้ ในด้านที่ว่าแต่ละประเทศกำลังวางเป้าหมายการปล่อยคาร์บอนฯ ให้เหลือ “ศูนย์” ซึ่งนวัตกรรมนี้ก็เป็นหนึ่งในคำตอบของโจทย์นั้น
ข้อดีของการนำพลาสติกมาเปลี่ยนรูปใช้แทนยางมะตอยสามารถช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนฯ ที่เกิดขึ้นจากการเผาไหม้วัตถุดิบได้ไม่น้อยเลยทีเดียว
พลาสติกสามารถเผาไหม้ได้เร็วกว่ายางมะตอยนั้นก็อย่างหนึ่ง พลังงานที่ก็ลดลงก็อีกอย่างหนึ่ง
และเมื่อบวกรวมเรื่องที่อ้างถึงความทนทาน ก็หมายถึงระยะเวลาการใช้งานที่นานขึ้นลดจำนวนครั้งในการซ่อมแซมลง ช่วยลดการใช้พลังงานไปในคราวเดียวกัน
ในโครงการ Plastic Roads ของเนเธอร์แลนด์ ระบุว่า ในหนึ่งปีการสร้างถนนปล่อยก๊าซคาร์บอนมากถึง 1.6 ล้านตัน แต่หากใช้ถนนรีไซเคิลจะช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนได้มากถึง 50-75% ต่อการก่อสร้างแต่ละครั้ง
ถนนสายตะวันตกของออสเตรเลียที่ลดสัดส่วนยางมะตอยลงและใช้พลาสติกเข้ามาผสมมากขึ้น l Close the Loop
คำตอบใหม่ของการแก้ปัญหาขยะพลาสติก?
น่าเสียดายที่เรายังไม่มีรายงานเป็นตัวเลขกลมๆ ที่บอกว่าการใช้พลาสติกมาทำถนนลดขยะพลาสติกได้มากเท่าไหร่
รายงานของ บริษัท MacRebur ซึ่งเป็นบริษัททำถนนจากพลาสติกรายใหญ่ ที่สร้างถนนพลาสติกให้กับหลายๆ ประเทศ อ้างว่า ในการสร้างถนนความยาวราว 1 กิโลเมตร สามารถกำจัดขยะแบบขวดพลาสติกได้เกือบ 7 แสนขวด หรือขยะถุงพลาสติก 1,800,000 ใบ
อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนพลาสติกเป็นถนนแก้ไขปัญหาขยะพลาสติกได้เพียงส่วนหนึ่งเท่านั้น เนื่องจากไม่ใช่พลาสติกทุกประเภทที่สามารถเอามาเปลี่ยนเป็นถนนได้
นอกจากนี้ ยังขึ้นอยู่กับนวัตกรรมของแต่ละประเทศหรือแต่ละโรงงานด้วยว่า ใช้นวัตกรรมแบบไหน และเหมาะกับพลาสติกแบบไหน จะเหลือพลาสติกแบบไหน
ส่วนพลาสติกบางประเภทที่ไม่สามารถเอามาทำถนนได้ หากไม่มีการจัดการที่ดี ก็จะกลายเป็นขยะที่สร้างปัญหาแก่โลกใบนี้ต่อไป
แต่ที่สำคัญที่สุด ก็ยังเป็นเรื่องของการคัดแยกขยะก่อนมาถึงโรงงานที่ยังปะปนกันมามั่วซั่ว และยังเป็นปัญหาใหญ่ของทุกๆ ประเทศ ก็อาจทำให้เกิดการเสียโอกาสในการแปรรูปไปได้เหมือนกัน
ประเทศไทยกับการสร้างถนนจากขยะ
หันกลับมาที่ประเทศไทย ตอนนี้ในบ้านเราก็มีนักวิจัยจากหลากหลายองค์กร และสถาบันการศึกษาคิดค้นนวัตกรรมแบบเดียวกันนี้สำเร็จ และสร้างถนนต้นแบบที่ใช้งานจริงเสร็จไปแล้วหลายสายในพื้นที่ส่วนบุคคล หรือในนิคมอุตสาหกรรม
หากสามารถขยายผลต่อยอด ไปสู่การซ่อมแซมทางหลวงสายต่างๆ ที่ชำรุดเป็นประจำ หรือถนนสายชนบทที่ยังไม่ได้สร้างผ่านการส่งต่อนวัตกรรม องค์ความรู้ และการบริหารขยะอย่างบูรณาการร่วมกันระหว่างหน่วยงานรัฐ ก็น่าจะเกิดประโยชน์แก่สาธารณะที่มากกว่าแค่เรื่องขยะ
ที่ผ่านมา มีความร่วมมือกันระหว่างบริษัทเอกชนและกรมทางหลวงชนบทที่จะทดลองสร้างถนนสายพลาสติกให้เกิดขึ้นในประเทศแล้ว โดยจะเป็นการนำร่องเพื่อทดสอบประสิทธิภาพการใช้งานก่อน หากไม่มีปัญหาใดๆ ก็อาจขยายผลไปสู่การพัฒนาการทำถนนด้วยพลาสติกอย่างจริงจังในอนาคต
จากปริมาณขยะในประเทศเราที่มีไม่น้อยหน้าใคร หากสามารถบริหารจัดการต้นทางของขยะพลาสติกเพื่อนำไปสู่การแปลงร่างใหม่เป็นถนนได้อย่างเป็นรูปธรรมจริงๆ เส้นทางถนนลูกรังในประเทศก็คงลดลง รวมถึงช่วยปะชุนถนนโลกพระจันทร์ในบ้านเราได้อีกหลายสายเลยทีเดียว
อ้างอิง:
- Yale Environment 360. How Paving with Plastic Could Make a Dent in the Global Waste Problem. http://bit.ly/3qMPxt1
- BBC. Lockerbie plastic roads firm MacRebur opens first factory. http://bbc.in/37J1Fnc
- เดลินิวส์. นำร่องใช้พลาสติกผสมทำถนน จ.พระนครศรีอยุธยา. http://bit.ly/3kosyCg