เริ่มแล้ว! โรงเรียนในญี่ปุ่นให้เด็กเรียกกันว่า ‘คุณ’ แนะเลิกเรียกชื่อเล่น-หวังลดเหตุบูลลี่

หากพูดถึงคำนำหน้าในชื่อของคนไทยก็จะมีคำระบุเพศ คือ นาง, นางสาว, นาย และคำเรียกแทนตัวบุคคลที่สามจะถูกเลือกใช้จาก ‘เพศสภาพ’ ที่ระบุในใบแจ้งเกิด ส่วนคำที่ใช้เรียกแทนตัวบุคคลอย่างสุภาพก็จะเป็นคำว่า ‘คุณ’ 

นอกเหนือจากไทยก็ยังมีประเทศอื่นๆ ที่มีธรรมเนียมปฏิบัติแบบนี้ เช่น ‘ญี่ปุ่น’ ซึ่งมีคำต่อท้ายชื่อบุคคลโดยแบ่งตามเพศสภาพ หากเป็นเด็กผู้ชายจะต้องต่อท้ายชื่อด้วยคำว่า ‘คุง’ (kun) ถ้าเป็นเด็กผู้หญิงจะต่อท้ายด้วยคำว่า ‘จัง’ (chan)

ขณะที่การต่อท้ายชื่อด้วยคำว่า ‘ซัง’ (san) สามารถใช้ได้กว้างขึ้น โดยเป็นคำที่ไม่เป็นทางการ แต่ก็มีนัยของการให้เกียรติคู่สนทนาโดยไม่ติดเล่นจนเกินไป สามารถใช้ได้ทั้งกับคนที่เพิ่งรู้จักหรือคนที่สนิทกันมานานแล้ว ที่สำคัญไม่มีการแบ่งแยกว่าต้องใช้กับใคร เพศไหน หรือจะอายุเท่าไหร่

คำว่า ‘ซัง’ จึงถูกเปรียบเทียบกับคำว่า ‘คุณ’ ในภาษาไทย 

ด้วยเหตุนี้ โรงเรียนประถมบางแห่งในญี่ปุ่นจึงเริ่มปลูกฝังให้เด็กนักเรียนเรียกกันโดยต่อท้ายชื่อว่า ‘ซัง’ และเสนอให้ลดหรือเลี่ยงการต่อท้ายชื่อด้วยคำว่า ‘คุง’ หรือ ‘จัง’ โดยผู้สนับสนุนเรื่องนี้เห็นว่า การให้เด็กเรียกชื่อกันอย่างให้เกียรติและสุภาพจะทำให้เด็กตระหนักถึงการเคารพผู้อื่นและจะช่วยลดการกลั่นแกล้งคุกคาม (bullying) ในโรงเรียนได้ เพราะเรื่องนี้เป็นปัญหาใหญ่ในสถาบันการศึกษาของญี่ปุ่นมานาน

ในตอนนี้ยังไม่มีตัวเลขที่ชัดเจนว่ามีโรงเรียนที่ใช้กฎนี้มากน้อยเพียงใด แต่ครูใหญ่โรงเรียนประถมศึกษาแห่งหนึ่งในโตเกียว ซึ่งให้สัมภาษณ์กับหนังสือพิมพ์ Yomiuri Shimbun เชื่อว่าประเด็นนี้จะกลายเป็น ‘กฎทั่วไป’ ในโรงเรียนต่างๆ เพิ่มขึ้น โดยเฉพาะโรงเรียนในเขตเมือง

โรงเรียนประถมศึกษาคาไซ (Kasai Elementary) ในโตเกียว มีครูสอนนักเรียนให้ใช้คำว่า ซัง ต่อท้ายในการเรียกชื่อเพื่อนๆ ขณะพูดคุยกัน และหลีกเลี่ยงการใช้คำว่าคุงหรือจัง ซึ่งอาจเปรียบได้กับการเรียกชื่อเล่น แต่ขณะเดียวกันก็สามารถใช้เป็นคำล้อเลียนหรือสร้างความสะเทือนใจแก่ผู้ที่ถูกเรียกได้เช่นกัน

“หากคุณปลูกฝังความเคารพต่อบุคคลที่พวกเขากำลังคุยด้วยตั้งแต่ยังเด็ก พวกเขาจะไม่แสดงพฤติกรรมที่ทำร้ายผู้อื่น” มาซาอากิ อูชิโนะ (Masaaki Uchino) ครูใหญ่วัย 60 ปี ของ Kasai Elementary ระบุผ่านสื่อ

การปลูกฝังให้นักเรียนตระหนักถึงการเคารพเพื่อนมนุษย์ด้วยกันถือเป็นการเริ่มต้นการทดลองขนาดเล็ก และในอนาคตญี่ปุ่นน่าจะมีการปรับเปลี่ยนกฎหรือธรรมเนียมต่างๆ เพื่อส่งเสริมเรื่องนี้มากขึ้น แต่ก็มีกระแสวิพากษ์วิจารณ์เช่นกันว่า การเปลี่ยนแค่คำเรียกชื่อดูจะเบาเกินไปสำหรับการป้องกันหรือแก้ไขปัญหาการบูลลี่ในโรงเรียน

แล้วคุณล่ะ? ชื่นชอบกฎนี้ของญี่ปุ่นหรือไม่ สามารถคอมเมนต์พูดคุยกันได้

อ้างอิง

• Japan Today. Japanese schools banning nicknames, mandating use of ‘-san’ divides opinions. https://bit.ly/3aHwLQK