หย่าร้างมันยาก! เยอรมันยุคกลางเลยให้ผัวเมีย ‘ท้าดวล’ กัน เพื่อตัดสินข้อพิพาทในครัวเรือน

หย่าร้างมันยาก! เยอรมันยุคกลางเลยให้ผัวเมีย ‘ท้าดวล’ กัน เพื่อตัดสินข้อพิพาทในครัวเรือน

ต้องกล่าวก่อนว่าเราไม่ได้สนับสนุนความรุนแรงภายในครอบครัวไม่ว่าจะรูปแบบไหนก็ตาม แต่ผู้คนในยุโรป ‘ยุคกลาง’ เคยต้องอาศัย ‘การดวล’ เพื่อหาทางยุติปัญหาในครอบครัวเช่นกัน

โดยปกติการดวลของยุโรปสมัยก่อนจะถือเป็นเรื่องของผู้ชาย และผู้หญิงไม่มีสิทธิ์ท้าดวลกันเองตามใจชอบ ยิ่งการดวลกับผู้ชายจึงแทบไม่ต้องพูดถึง แต่ก็มีกรณีพิเศษที่ผู้หญิงสามารถดวลได้ และยังเป็นการดวลกับผู้ชายด้วย นั่นคือ ‘การดวลเพื่อตัดสินข้อพิพาทของคู่สมรส’

การหย่าร้างในยุโรปยุคกลางไม่ใช่เรื่องทำได้ง่ายเหมือนในปัจจุบัน เนื่องจากกฎศาสนจักรระบุไว้ว่า การสมรสเป็นการทำสัญญาต่อพระเจ้า และคู่สมรสจะหย่าร้างได้ต้องทำเรื่องส่งไปให้เจ้าหน้าที่และศาสนจักรให้รับรอง (แต่มันก็ไม่ใช่เรื่องที่ทำได้ง่ายดายในสมัยนี้เช่นกันเมื่อคำนึงถึงการฟ้องร้องในศาล)

หากคู่สามีภรรยามีข้อพิพาทกันแล้วไม่สามารถสะสางปัญหาได้ พวกเขามักลงเอยด้วยการท้าดวลกันเอง ซึ่งวิธีนี้มีต้นกำเนิดราวศตวรรษที่ 12-13 ในดินแดนเยอรมนี และเป็นที่นิยมอยู่หลายศตวรรษ และกฎหมายแบบเยอรมันนี่เองที่ให้ความสำคัญกับการดวลเพื่อตัดสินคดีพิพาทต่างๆ จนเป็นที่มาของขนบพิสดารนี้

ในปี 1467 ยอดฝีมือฟันดาบชาวเยอรมันนามว่า ฮานส์ ทัลฮอฟเฟอร์ (Hans Talhoffer) ได้เขียนตำราศิลปะการต่อสู้ ภายในตำรานี้ยังมีการบรรยายกฎกติกาและเทคนิคการดวลระหว่างผัวเมียอย่างละเอียดไว้ด้วย

ผัวเมียดวลกันคล้ายเกมทุบตัวตุ่น

การดวลระหว่างผัวเมียนี้มีกติกาและขนบที่ถือว่าประหลาดกว่าการดวลทั่วๆ ไป กล่าวคือ ทั้งสองฝ่ายไม่ได้ออกมาเดินฉวัดเฉวียนในสนามประลองและฟาดฟันกัน ตามกฎของการดวลประเภทนี้ ฝ่ายชายต้องลงไปยืนในหลุมที่ลึกเท่าเอว มีความกว้าง 3 ฟุต และมีอาวุธติดมือคือกระบอง 3 อัน แถมยังต้องเอามือข้างหนึ่งมัดไว้ข้างหลัง ด้วยความที่คนยุคกลางมองผู้หญิงว่าอ่อนแอกว่าผู้ชายมาก จึงเกิดกฎพิสดารเช่นนี้ขึ้นมา

ส่วนฝ่ายหญิงสามารถเดินวนไปมารอบหลุมได้ และมีอาวุธคู่กายเป็นถุงที่ใส่หิน 3 ก้อน ทำหน้าที่เหมือนลูกตุ้มคอยฟาดสามีในหลุมไม่ต่างกับเกมทุบตัวตุ่น เพียงแต่ตัวตุ่นในที่นี้สามารถเอากระบองหวดคืนจนเลือดอาบได้ดังที่ปรากฏในภาพวาดร่วมสมัย และสามีมักจะรอจังหวะลากภรรยาลงมาในหลุมแล้วต่อสู้กันด้วยท่วงท่าราวกับมวยปล้ำเพื่อให้อีกฝ่ายยอมแพ้

เมื่อใดที่ฝ่ายชายแตะขอบหลุม เขาจะต้องนำกระบองไปคืนให้ผู้พิพากษา 1 อัน หมายความว่าถ้าเขาเผลอแตะขอบหลุม 3 ครั้ง ก็ต้องต่อสู้ด้วยมือเปล่า แต่ถ้าหากฝ่ายหญิงทุบตีเขานอกเวลาดวลในแต่ละยก เธอก็จะถูกริบหินไป 1 ก้อนเช่นกัน

โดยปกติการดวลชนิดนี้ไม่ถึงตาย การต่อสู้จะจบลงเมื่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งยอมแพ้หรือโดนอัดจนไปต่อไม่ไหว แต่ก็มีบางกรณีที่ฝ่ายแพ้ถูกประหารชีวิตเช่นกัน โดยฝ่ายชายจะถูกประหารชีวิตต่อหน้าสาธารณชนในลานกลางเมือง ส่วนผู้หญิงจะถูกฝังทั้งเป็น และในเคสนี้เราคงจะนับว่าเป็นการดวลเพื่อหย่าร้างจริงๆ ก็ไม่ผิดนัก

แต่ก็ต้องบอกก่อนว่าการดวลชนิดนี้ไม่ได้เกิดขึ้นบ่อยนัก และคงไม่มีใครอยากเปลี่ยนเรื่องพิพาทในบ้านให้กลายเป็นเรื่องเจ็บตัวทั้งสองฝ่าย ดังนั้นไม่ใช่เรื่องแปลกที่การต่อสู้ตัดสินคดีสองผัวเมียเช่นนี้จะค่อยๆ หายไปในศตวรรษที่ 16 เมื่อกฎหมายในดินแดนเยอรมนีมีการเปลี่ยนแปลง

ถ้าใครมีปัญหากับคู่ของคุณ เราขอแนะนำให้คุยกันดีๆ อย่าไปท้าดวลกันเองล่ะ

อ้างอิง

• Cracked. Medieval Divorce Duels Were A Wild (But Fair) Brawl. https://bit.ly/3wfLl8V
• History of Yesterday. Couples Had An Unusual Way Of Resolving Disputes During The Middle Ages. https://bit.ly/3snhXMR
• JSTOR. JUDICIAL DUELS BETWEEN HUSBANDS AND WIVES. https://bit.ly/3KQqIWk
• Ripleys. Trial by Combat, or Medieval Divorce Court. https://bit.ly/3vSP8u3