ในหนังอินเดีย (น่าจะเกือบทุกเรื่อง) ต้องมีฉากเต้นรำเสมอ แม้แต่คนที่ไม่ใช่คอหนังอินเดียก็ยังมีภาพจำเกี่ยวกับฉากเต้นรำ ทั้งแบบเต้นหมู่ไปจนถึงเต้นเดี่ยวหรือเต้นคู่วิ่งข้ามภูเขา
และนี่อาจเป็นที่มาของคำถามที่หลายคนสงสัยว่าทำไมคนอินเดียต้องเต้นรำ หรือทำไมต้องใส่ฉากเต้นรำลงไปในหนังตลอดเวลา
แต่ที่จริงแล้วคนอินเดียไม่ได้เต้นรำแค่ในหนัง เพราะการเต้นรำเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตเลยก็ว่าได้
เรื่องนี้ต้องย้อนไปดูประวัติศาสตร์ ‘นาฏศิลป์และสังคีตศิลป์’ ของอินเดียตั้งแต่ยุคโบราณจนถึงปัจจุบันที่มีหลักฐานยืนยันว่าสืบทอดกันมายาวนานกว่า 3,000 ปี
เว็บไซต์ The Atlantic ขยายความเพิ่มเติมว่า วัฒนธรรมทางด้านนี้ของอินเดียอาจจะย้อนกลับไปได้ไม่นานเท่ากับจีนหรืออียิปต์ แต่สิ่งที่อินเดียโดดเด่นกว่าสองอารยธรรมที่ว่ามาก็คือ การสืบทอดวัฒนธรรมด้านนาฏศิลป์และสังคีตศิลป์ ‘ไม่เคยขาดช่วง’ ในขณะที่การเล่นดนตรีหรือนาฏศิลป์เก่าแก่ที่เคยพบในอียิปต์และจีนบางอย่างก็หายสาบสูญไปแล้ว หรือบางอย่างถูกรื้อฟื้นขึ้นมาใหม่
นอกจากนี้ยังมีหลักฐานด้วยว่าการเต้นรำ การขับร้อง และการเล่นดนตรีในวัฒนธรรมอินเดียยุคโบราณเป็นทั้งเครื่องมือสื่อสารและถ่ายทอดวิชาความรู้ รวมถึงการประกอบพิธีกรรมบูชาเทพเจ้า ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นเหตุผลที่ทำให้การเต้นรำสืบทอดสู่ชีวิตประจำวันของคนอินเดียในยุคปัจจุบัน ที่ยังคงใช้การเต้นรำ การขับร้อง และการเล่นดนตรี เป็นเครื่องมือในการแสดงออกและประกอบพิธีทางศาสนา
การเต้นรำในหนังอินเดียจึงไม่ใช่แค่เรื่องบันเทิงเสมอไป แต่หมายถึงการสื่อสารเชิงสัญลักษณ์อย่างหนึ่ง รวมไปถึงการแสดงความสร้างสรรค์ต่อยอดด้านศิลปะ ซึ่งคนอินเดียที่แตกต่างทางเชื้อชาติ ศาสนา และภาษาที่ใช้ ก็ยังโอบรับการเต้นรำเข้าไปอยู่ในวัฒนธรรมย่อยของตัวเองกันแทบจะถ้วนหน้า
ตัวอย่างล่าสุดเห็นได้จากเพลง ‘Naatu Naatu’ ซึ่งเป็นเพลงประกอบหนังแอคชั่นสัญชาติอินเดีย ‘RRR’ ที่เพิ่งจะได้รับรางวัลลูกโลกทองคำ สาขา Best Original Song ไปครองเมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา
Naatu Naatu (นาตู นาตู) แปลความหมายได้ว่า Dance, Dance ซึ่งก็คือการเต้นรำนั่นเอง และถ้าใครดูเรื่องนี้แล้วก็คงจำได้ว่าฉากที่เพลงนี้ปรากฏขึ้นมาเป็นช่วงที่นักแสดงนำชายทั้ง 2 คนกำลัง ‘ท้าทาย’ เจ้าอาณานิคมที่เป็นฝรั่งผิวขาวเพราะพวกเขาไม่ยอมเต้นรำแบบตะวันตก
เนื้อเพลงในฉากนี้เปรียบเทียบว่า ‘จังหวะและการเต้นรำ’ ของคนในท้องถิ่น (หรือถ้าจะพูดตรงๆ ก็คือคนที่อยู่ในแผ่นดินมาแต่เดิม) เป็นทั้ง ‘โคถึก’ และ ‘โรตีกับเครื่องเทศร้อนแรง’ และ ‘เสียงกลองดุดันจนใจเต้น’ เพื่อสะท้อนว่าวิถีชีวิตของคนท้องถิ่นนั้นมีเลือดเนื้อและชีวิตชีวาเกินกว่าจะสยบยอมให้กับธรรมเนียมการเต้นรำแบบแข็งๆ และน่าเบื่อคร่ำครึของเหล่า ‘ผู้ยึดครอง’
ที่น่าสนใจไปกว่านั้นคือ Naatu Naatu เป็นภาษาเตลูกูที่พูดกันอย่างแพร่หลายในอินเดียตอนใต้ ซึ่งเป็นหนึ่งในเครื่องพิสูจน์ว่าอุตสาหกรรมหนังอินเดียนั้นมีความหลากหลาย ไม่ได้มีแค่หนังบอลลีวูด (Bollywood) ซึ่งพูดแต่ภาษาฮินดีอย่างที่หลายคนเข้าใจ และการเต้นรำในหนังอินเดียก็ไม่ใช่แค่เรื่องขำๆ แต่เป็นภาพสะท้อนของชีวิตและวัฒนธรรมที่มีความหมายอีกด้วย
อ้างอิง
- The Atlantic. The Music of India: And Its Role in Indian Dance. https://bit.ly/3CJvpQx
- Hips Don’t Lie. Everyone is a dancer in India! Why is Indian dance so popular?https://bit.ly/3XjyAX0
- India Today. What does Golden Globes award-winning song Naatu Naatu mean? https://bit.ly/3w1LixQ