‘ฟูนัน เตโช’ คืออะไร? อภิมหาโปรเจกต์ของกัมพูชา ที่เวียดนามกังวลว่าอาจทำลายระบบนิเวศแม่น้ำโขง ด้านเจ้าถิ่นโต้ เวียดห่วงไม่จริง!

ระหว่างการพบกันอย่างเป็นทางการของ ‘ฮุน มาเนต’ (Hun Manet) นายกรัฐมนตรีกัมพูชา กับ ‘ฝั่ม มินห์ จิ๋นห์’ (Pham Minh Chinh) นายกรัฐมนตรีของเวียดนาม ที่กรุงฮานอย เมื่อวันที่ 11 ธันวาคม ของปีที่ผ่านมา ทั้งสองฝ่ายได้อภิปรายในประเด็นต่างๆ อย่าง การป้องกันประเทศ กิจการชายแดน รวมไปถึงการศึกษา แต่มีประเด็นหนึ่งที่เป็นที่จับตามองจากประชาคมโลก คือประเด็นที่นายกรัฐมนตรีเวียดนามได้แสดงความกังวลต่อโครงการขุดคลอง ‘ฟูนัน เตโช’ (Funan Techo) ของกัมพูชา ที่เกรงว่าจะส่งผลเสียต่อระบบนิเวศของแม่น้ําโขง และอาจส่งผลกระทบต่อระบบการไหลเวียนของแม่น้ำที่ไหลจากประเทศกัมพูชาไปสู่เวียดนาม ซึ่งนายกรัฐมนตรีของกัมพูชาก็ได้แสดงความมั่นใจต่อทางเวียดนามว่า การจากศึกษาเบื้องต้นแล้ว โครงการนี้จะไม่ส่งผลกระทบต่อแม่น้ำโขงอันเป็นเส้นเลือดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงภูมิภาคของเรา

‘ฟูนัน เตโช’ คืออะไร?

ฟูนัน เตโช คือโครงการขุดคลองอภิมหาโปรเจกต์ของกัมพูชา ด้วยงบลงทุนสนับสนุนจากจีนกว่า 1.7 พันล้านดอลลาร์ โดยจะเป็นคลองเทียมยาวกว่า 180 กิโลเมตร กว้าง 100 เมตร ที่เชื่อมต่อพื้นที่ชายฝั่งทะเลทางด้านตะวันตกเฉียงใต้แถบอ่าวไทย ในจังหวัดแกบของกัมพูชา เข้ากับแม่น้ําโขง ซึ่งจะทำให้เมืองหลวงอย่างพนมเปญมีเส้นทางขนส่งทางน้ำที่สามารถเชื่อมต่อโดยตรงกับท่าเรือน้ําลึกเพียงแห่งเดียวของประเทศที่สีหนุวิลล์ทันที 

อภิมหาโปรเจกต์นี้เป็นหนึ่งในนโยบายพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานที่รัฐบาลของฮุน มาเนต ประกาศไว้นับตั้งแต่เข้ารับตําแหน่งในเดือนสิงหาคม ปีที่ผ่านมา ซึ่งในขณะนี้ได้ดำเนินการไปถึงขั้นตอนการศึกษาผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมเรียบร้อยแล้ว และคาดว่าน่าจะใช้เวลาประมาณ 4 ปี จึงจะแล้วเสร็จ ทั้งนี้รัฐบาลกัมพูชาคาดการณ์ว่าคลองแห่งนี้จะก่อให้เกิดประโยชน์มหาศาลต่อเศรษฐกิจกัมพูชา และจะช่วยลดต้นทุนในการขนส่งสินค้าจากท่าเรือน้ำลึกไปยังเมืองหลวง

อย่างไรก็ตาม นักวิจัยและองค์กรสิ่งแวดล้อมบางส่วน เช่น ไบรอัน เอย์เลอร์ (Brian Eyler) ผู้อำนวยการโครงการในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ณ ศูนย์สติมสัน (Stimson Center) ได้ออกมาแสดงความคิดเห็นว่า โครงการนี้อาจเป็นการ ‘ตอกตะปูปิดตาย’ สามเหลี่ยมปากแม่น้ำโขงเนื่องจากอาจส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศและชีวิตเกษตรกรในเขตดังกล่าว เพราะการขุดคลองอาจทำให้ระบบการไหลเวียนที่ซับซ้อนของแม่น้ำโขงเปลี่ยนไปได้ และอาจทำให้ความหลากหลายทางชีวภาพลดน้อยลง หรือถึงขั้นเลวร้ายที่สุดอาจทำให้ระดับน้ำในแม่น้ำมีไม่มากเท่าที่ควร จนไม่อาจนำพาความอุดมสมบูรณ์ไปสู่ชุมชนริมน้ำได้อีกเลย 

ซึ่งในปัจจุบันพื้นที่ดังกล่าวนี้ยังเป็นพื้นที่เปราะบางอยู่แล้ว หลังจากมีการก่อสร้างเขื่อนจำนวนมากในลาวและจีน นี่จึงทำให้เวียดนามกังวลว่าพื้นที่ของตนอาจเสี่ยงมากขึ้นกว่าเดิม หลังจากขุดคลองสำเร็จ

กระนั้นนักการเมืองและคนในแวดวงการเมืองของกัมพูชาหลายคนกลับมองว่า ความกังวลของเวียดนามนี้เป็นเพียงความกังวลที่เสแสร้ง และมีนัยทางภูมิรัฐศาสตร์ โดยมองว่าเวียดนามไม่พอใจที่กัมพูชาพยายามผลักดันโครงการนี้ให้เกิดขึ้น เนื่องจากกลัวจะสูญเสียอิทธิพลเหนือลุ่มน้ำโขงไป รวมไปถึงกลัวว่าจีนอาจใช้คลองนี้เพื่อแทรกแซงกิจการเมืองและพัฒนาอำนาจทางทหารเหนือภูมิภาคอาเซียนได้ 

นอกจากนี้การขุดคลองดังกล่าวจะช่วยให้การขนส่งสินค้าระหว่างกรุงพนมเปญและสีหนุวิลล์เป็นไปได้จริง และส่งผลให้กัมพูชาไม่ต้องพึ่งพาท่าเรือของเวียดนามในการส่งออกหรือนำเข้าสินค้าอีกต่อไป ซึ่งจะทำให้เวียดนามสูญเสียผลประโยชน์และอิทธิพลทางเศรษฐกิจไปอย่างมหาศาล อีกทั้งนักการเมืองกัมพูชายังมองว่า นี่อาจเป็นเหตุผลหลักเบื้องหลังความกังวลของเวียดนามมากที่สุด ซึ่งไม่ใช่ประเด็นด้านสิ่งแวดล้อม

อ้างอิง

• The Diplomat.Why is Vietnam Worried About Cambodia’s Mekong Canal Project? http://tinyurl.com/mvkepnha
• Geopolitical Monitor.Funan Techo Project Calls for Joint Approach to Mekong Development.http://tinyurl.com/mrm9vsua