เพื่อนสี่ขาไม่ได้น่ารักสำหรับคนทุกยุคสมัยครั้งหนึ่งคนโรมันเคย ‘จับหมาตรึงกางเขน’

สุนัข หรือเจ้าหมา เป็นเพื่อนรักเพื่อนซี้ของคนเรามาอย่างเนิ่นนานตั้งเเต่ครั้งอดีตกาล

เมื่อต้นปี 2022 นักโบราณคดีชาวอิตาลีค้นพบรูปปั้นหัวสุนัขในกรุงโรมซึ่งมีอายุราวๆ 2000 ปี โดยเป็นการค้นพบในระหว่างขุดค้นสถานที่ฝังศพในเขตอาพีโญ ลาติโน (Appio Latino) ของอิตาลี และกลายเป็นอีกหลักฐานหนึ่งที่ทำให้เราเห็นว่ามนุษย์กับสุนัขมีความสัมพันธ์ร่วมกันมาอย่างยาวนาน

แต่ในความสัมพันธ์อันเหนียวแน่นระหว่างมนุษย์กับเพื่อนสัตว์สี่ขานั้นไม่ได้สวยงามเสมอไป และยิ่งเป็นยุคเก่าแก่อย่าง ‘โรมัน’ คุณจะตกใจว่าความสัมพันธ์นี้ แท้จริงมี ‘ด้านมืด’ ปะปนอยู่ด้วย

ความสัมพันธ์ระหว่างชาวโรมัน vs มะหมา

ในสมัยโบราณ คนโรมันให้คำนิยามว่าสุนัขคือสัตว์ผู้จงรักภักดี ซึ่งเป็นการนำไปเปรียบเทียบกับทาสในสมัยนั้นที่ต้องขึ้นตรงต่อนายของเขาเพียงผู้เดียว

แม้กระทั่งตำนานเก่าแก่อย่างเทพปกรณัมกรีกก็ยังมีความเชื่อเกี่ยวกับสุนัขชื่อว่า ‘เซอร์เบอรัส’ (Cerberus) หรือที่เรามักรู้จักมันในชื่อ ‘หมาสามหัว’ ที่มีหน้าที่ป้องกันคนตายมิให้หลบหนีจากนรก หรือปกป้องประตูนรกเพื่อกันไม่ให้คนเป็นเข้าไปวิ่งเล่นได้

บทคนยุคนั้นจะรักหมา พวกเขาก็รักมันสุดๆ อย่างกษัตริย์อเล็กซานเดอร์มหาราชแห่งมาซีโดเนียก็เคยมอบของขวัญให้กับสุนัขกว่า 150 ตัว เเละตั้งชื่อเมืองให้กับสุนัขตัวโปรดของเขาเมื่อมันได้ตายจากไป

ส่วนกรณีของชาวโรมัน สุนัขเป็นสัตว์เลี้ยงที่คอยช่วยดูเเลเเละปกป้องบ้าน บางครั้งก็จะถูกนำมาฝึกเพื่อทำการล่าสัตว์ พวกมันยังถูกมองว่าเป็นได้ทั้งเพื่อนที่จงรักภักดีเเละในเวลาเดียวกันก็กลายเป็นศัตรูได้ หากพวกมันถูกกระตุ้นสัญชาตญาณสัตว์ป่าจนลืมว่านายพวกมันคือใคร

คนโรมันเคยตรึงกางเขนหมา

ประเด็นคือถึงเเม้คนโรมันจะไว้ใจมันในฐานะเพื่อนผู้รับใช้ เเต่หากพวกมันผิดพลาดในหน้าที่ขึ้นมา เรื่องก็อาจกลับตาลปัตรไปอีกเเบบได้เหมือนกัน เเละการ ‘ลงโทษ’ สุนัขของชาวโรมันก็ทำให้การตีตูดไอ้โบ้บ้านคุณดูเป็นเรื่องจิ๊บๆ ไปเลย

มีเรื่องเล่าที่โด่งดังของพลีนีผู้อาวุโส (Pliny the Elder) ผู้ซึ่งเป็นเเม่ทัพชาวโรมันในสมัยจักรวรรดิโรมันตอนต้น ที่เล่าถึงทหารรักษาการณ์เเละสุนัขเฝ้ายาม ที่ควรจะทำหน้าที่ปกป้องเมือง แต่กลับผล็อยหลับไปในระหว่างปฏิบัติหน้าที่ จนทำให้ผู้บุกรุกเล็ดลอดเข้ามาได้

ตั้งแต่นั้นมาจึงมีพิธีกรรมการลงโทษสุนัขปีละครั้ง โดยสุนัขจะถูก ‘ตรึงกางเขน’ เพื่อเป็นเครื่องเตือนสติไม่ให้เกิดเหตุการณ์เเบบนี้ขึ้นอีก

หมาไม่น่ารักเสมอไป แต่เราก็รักมันอยู่ดี

ในหลายๆ ครั้ง สุนัขถูกมองว่าเป็นสัตว์ชั้นต่ำ เป็นสิ่งที่น่ารังเกียจ โดยมีการตั้งข้อสังเกตว่า ที่ชาวโรมันคิดเช่นนั้น เพราะพวกเขารังเกียจพฤติกรรม ‘ไม่รู้จักละอาย’ (ที่ปัจจุบันก็คงมองว่าเป็นธรรมชาติหรือสัญชาตญาณของหมา) เช่น การเลียไข่ตัวเอง อีกทั้งยังอึ เเละผสมพันธ์ุกันในที่สาธารณะอีกด้วย

อีกสิ่งหนึ่งที่ทำให้คนโรมันบางส่วนมองสุนัขอย่างไม่ไว้วางใจ คือสุนัขจรจัดหลายๆ ตัว มักกินซากศพที่เน่าเปื่อยของนักโทษที่ไม่ได้ถูกฝัง แม้แต่ภายหลังก็ยังมีการกล่าวถึงในคัมภีร์ไบเบิลด้วยว่า ราชินีเยเซเบลผู้เป็นตำนานแห่งความอื้อฉาว ถูกผลักตกหน้าต่าง และหลังจากนั้นร่างของเธอก็ถูกสุนัขแทะกัดกินจนหมดในเวลาเพียงไม่กี่ชั่วโมง

เป็นอะไรที่ฟังดูแล้วน่าขนลุกจริงๆ ถึงอย่างนั้น นี่ก็เป็นเพียงแค่เรื่องราวในอดีตกาลที่ได้ถูกบันทึกและเล่าต่อๆ กันมา แต่ถ้าเราหันกลับมามองดูในปัจจุบัน พวกมันก็เป็นสิ่งมีชีวิตที่น่ารักกับเรา เป็นเพื่อนที่แสนดีของเรา ตราบใดที่พวกมันเเละเราสามารถอยู่ด้วยกันได้โดยไม่สร้างความเดือดร้อนให้แก่กัน ก็คงจะเป็นเรื่องที่แฮปปี้ที่สุดแล้วแหละ

อ้างอิง

• The Dailybeast. The Romans Used to Crucify Dogs. https://bit.ly/3GNT7KG
• LiveScience. Ancient dog-headed statue found during Roman road excavation. https://bit.ly/34https://bit.ly/34RIwkNRIwkN