รู้ไหม? คนชอบดูงานศิลปะ อาจจะไม่ได้เป็นคนติสต์เสมอไป แค่เพียงมีความสุขเวลาอยู่ในแกลเลอรี เมื่อศิลปะช่วย ‘ฮีลใจ’ และ ‘หยุด’ เวลาชีวิตที่เร่งรีบให้ช้าลง

เคยสงสัยกันไหมว่า…ทำไมหลายๆ คนถึงเลือกศิลปะเป็นสิ่ง ‘ฮีลใจ’ หรือยึดเหนี่ยวทางอารมณ์เมื่อต้องเผชิญกับความทุกข์

มนุษย์นั้นค้นพบความผ่อนคลายจากการ ‘สร้างสรรค์’ งานศิลปะ ในขณะเดียวกันที่การเป็น ‘ผู้ชม’ ผลงานศิลปะก็สร้างความสุขให้ได้เช่นกัน

คาริน ฮินด์สโบ (Karin Hindsbo) ผู้อำนวยการหอศิลป์ Tate Modern ที่กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร กล่าวว่า การได้ชื่นชมความคิดสร้างสรรค์ของผู้อื่น ได้เห็นมุมมองที่แตกต่างออกไประหว่างตนเองและศิลปิน และการได้แบ่งปันประสบการณ์เช่นนั้นก็ไม่ต่างจากการสร้างความสัมพันธ์ให้คนเรามีปฏิสัมพันธ์ (reaction) กับสิ่งต่างๆ รอบตัว

ทั้งนี้ ฮินด์สโบยังร่วมแสดงความคิดเห็นว่า เมื่อตนเองได้เข้ามาชมแกลเลอรี และเดินออกจากสถานที่แห่งนี้แล้ว ก็มักจะรู้สึกมีพลัง ได้รับแรงบันดาลใจ และยกระดับจิตใจให้ดีขึ้น และสิ่งเหล่านี้คงไม่ได้เกิดขึ้นแค่กับตนเองแน่นอน

นอกจากนี้ ยังมีผลการศึกษาจากงานวิจัยชื่อว่า ‘Your Brain on Art: The Case for Neuroaesthetics’ เมื่อปี 2019 ที่ระบุว่า การชมงานศิลปะสามารถจุดประกายความสุขในสมองได้ เพราะขณะที่คนเราได้ชื่นชมงานศิลปะ สมองจะปล่อยโดปามีน ซึ่งเป็นสารเคมีที่จะหลั่งเมื่อรู้สึกดี มีความสุข หรือประทับใจ จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมการไปแกลเลอรีจึงมีประโยชน์เทียบเท่ากับการดูแลตัวเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวันที่ ‘หนาวเย็น’ และ ‘มืดมน’

สอดคล้องกับ อเล็กซ์ มังก์ (Alex Monk) นักศิลปะบำบัดในกรุงลอนดอน ที่กล่าวว่า การชมงานศิลปะด้วยตนเองในแกลเลอรีเป็นการ ‘ยกระดับ’ ประสบการณ์ มากกว่าการที่เราเห็นแค่ภาพผ่านช่องทางอื่นๆ ที่ไม่ได้มาสัมผัสใกล้ชิดด้วยตัวเอง

เนื่องจากผลงานศิลปะอาจเป็น ‘กลิ่น’ ที่สามารถสัมผัสได้แต่เพียงในแกลเลอรีเท่านั้น หรืออาจเป็น ‘ความแวววาวของสี’ ที่สามารถสังเกตเห็นได้ด้วยตาเปล่าก็ได้ และบางครั้งเราเองอาจจะสามารถโต้ตอบ (reaction) กับงานศิลปะได้ในอีกระดับหนึ่ง

นอกจากนี้ มังก์ยังอธิบายเพิ่มเติมอีกว่า ยังมีความเกี่ยวข้องด้านอื่นๆ ที่ใช้อธิบายว่า ทำไมเมื่อเราชมงานศิลปะจึงมีความสุข เช่น สถานที่หรือพื้นที่จัดแสดงที่ทำให้ผู้ชมต้องเดินไปรอบๆ แกลเลอรีเพื่อชมภาพวาดหรือประติมากรรม ซึ่งก็เป็นปัจจัยสำคัญมากที่ทำให้การชมงานศิลปะทำให้เกิดความสุขได้

ส่วน โซฟี ดอบเบิลแลร์ (Sofie Dobbelaere) นักศิลปะบำบัดจากน็อตติงแฮม (Nottingham) ยอมรับว่า การไปแกลเลอรีเพื่อชมงานศิลปะอาจเป็นประสบการณ์การเยียวยาที่ทรงพลัง เพราะเมื่อเรามองดูงานศิลปะ เราได้เชื่อมโยงกับความเป็นมนุษย์ของเรา และด้วยเหตุนี้เราจึงถูกดึงเข้าสู่การสนทนากับบางสิ่งที่อยู่รอบตัวเราได้

มังก์ยังเสริมอีกว่า ปัจจุบันมนุษย์เรานั้นอาศัยอยู่ในวัฒนธรรมที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ที่อาจเกิดขึ้นจากวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป หรือเทคโนโลยีที่ล้ำสมัยขึ้น เช่น ความเร็วของเวลาที่เกิดขึ้นขณะที่เล่นโทรศัพท์มือถือ การเสพผลงานศิลปะจึงเป็นการท้าทายเวลาหรือความเร็วที่ถูกกำหนดในการใช้ชีวิตตามปกติ ที่สร้างขอบเขตในชีวิตที่เกิดขึ้นจากตัวของเราเอง

นอกจากนี้ มังก์ยังได้เผยอีกหนึ่งเคล็ดลับสร้างความสุขจากการชมผลงานศิลปะว่า การลองฝึก ‘มองช้าๆ’ ให้มีเวลาชื่นชมผลงานต่างๆ ให้นานขึ้นอีกหน่อย โดยอาจใช้เวลาหลายนาที หรือหลายชั่วโมงเพื่อใคร่ครวญกับผลงานชิ้นเดียว ก็จะพบว่าในแกลเลอรีนั้นเต็มไปด้วยผลงานที่น่าทึ่ง และการได้ชมผลงานเพียงชิ้นเดียวด้วยการมองที่ลึกซึ้งขึ้น ก็จะค้นพบความหมายได้อย่างเหลือเชื่อเช่นกัน 

อ้างอิง

• Your Brain on Art: The Case for Neuroaesthetics https://shorturl.asia/ue7Ln
• The culture cure: how art can be a powerful healing experience https://shorturl.asia/GjChg