รู้ไหม ไม่นานมานี้อเมริกาเพิ่งขายเรือบรรทุกเครื่องบินไปในราคาไม่ถึง 1 บาท
สำหรับเมืองไทย งบกองทัพเป็นเรื่องใหญ่ และก็บอกได้เลยว่ายุคนี้ เวลาที่รัฐบาลจะอนุมัติซื้อเรือรบหรือเครื่องบินอะไรสักที สาธารณชนก็จับจ้องตาแทบไม่กะพริบ
แต่วันนี้เราอยากจะเล่าเรื่องของการ ‘ทิ้ง’ อาวุธสงครามของสหรัฐอเมริกาเมื่อปี 2021 ซึ่งมีการ ‘ขาย’ เรือบรรทุกเครื่องบินในราคาถูกเพียงแค่ 1 เพนนี หรือ 0.36 บาทเท่านั้น
พูดง่ายๆ คือขายเป็นเศษเหล็กกันเลย
เรามาทำความเข้าใจปรากฏการณ์นี้กันอีกสักรอบ…
อย่างแรกต้องเข้าใจก่อนว่าอเมริกาเป็น ‘ชาตินักรบ’ ซึ่งว่ากันว่ามีกองทัพเรือแข็งแกร่งที่สุดในโลกยุคปัจจุบัน ดังนั้นกองทัพเรือสหรัฐฯ จึงมีการอัปเดตอุปกรณ์ใหม่ๆ ตลอด และก็เป็นเรื่องปกติมากที่เรือลำเก่าๆ จะมีการปลดระวางทุกปี โดยปี 2022 นี้มีเรือรบปลดระวาง 24 ลำ โดยหลายลำ อายุการใช้งานยังไม่ถึง 10 ปีด้วยซ้ำ
การปลดระวางใหม่ๆ ไม่ใช่แค่จะทำให้อเมริกามีเรือรบที่ใหม่กว่าเข้ามาทดแทนเสมอเท่านั้น มันยังเป็นการกระตุ้นอุตสาหกรรมในการต่อเรือรบด้วย ซึ่งก็ผูกโยงกับธุรกิจอาวุธต่างๆ สารพัด
พูดง่ายๆ ถ้าไม่มีการปลดระวางเรือรบ ก็จะไม่มีการสร้างเรือใหม่ พอเป็นแบบนั้นพวกบริษัทผลิตเรือรบก็จะลำบาก ซึ่งบริษัทพวกนี้ก็ผูกพันกับรัฐบาลพอควร เรื่องมันง่ายๆ แค่นั้นเอง
แต่ประเด็นต่อมาคือ ‘ปลดระวางแล้วไปไหน’?
พวกของใหม่ๆ ที่ปลดระวางแล้วก็อาจถูกใช้เป็นเครื่องมือในทางการทูต นั่นก็คือกองทัพเรือสหรัฐฯ จะขายในราคาถูกๆ ให้กับบรรดาประเทศพันธมิตรของสหรัฐอเมริกา ซึ่งในหลายประเทศที่ใช้กันก็เป็นของมือสองแต่ยังคุณภาพดีของอเมริกานั่นเอง
แต่ทีนี้มันก็จะมีของจำพวกหนึ่งที่ ‘ขายไม่ออก’ และของพวกนี้ก็จะเป็นของที่ ‘บำรุงรักษายาก’ อย่างเช่นพวก ‘เรือบรรทุกเครื่องบิน’ เรือบรรทุกเครื่องบินคือเรือรบขนาดใหญ่ที่สุด ซึ่งบางคนถึงขั้นเรียกว่า ‘ฐานทัพลอยน้ำ’ ก็ไม่ใช่เรื่องประหลาด เพราะมันใหญ่ขนาดมีลานบินให้เครื่องบินรบบินขึ้นได้ (โปรดนึกถึงฉากเปิด Top Gun)
เนื่องจากมันใหญ่ขนาดนี้ ประเทศที่จะรับมันไป ก็ต้องมีท่าเรือน้ำลึก ต้องมีอู่เรือที่จะรองรับมันได้ และที่สำคัญก็คือ ต้องมี ‘งบประมาณ’ ในการบำรุงรักษา เพราะเรือลำใหญ่ขนาดนี้ งบประมาณก็ต้องโหดสุดๆ นั่นคืองบที่ต้องผ่านสภา และ ส.ส. ในประเทศนั้นก็ต้องตอบประชาชนให้ได้ว่า ประเทศเราจะมีเรือบรรทุกเครื่องบินให้มันสิ้นเปลืองค่าบำรุงรักษาและกินภาษีประชาชนทุกปีไปทำไมกัน
และถ้าใครยังไม่รู้ ในโลกทุกวันนี้ ประเทศที่มีเรือบรรทุกเครื่องบินในครอบครองมีอยู่แค่ประมาณ 10 ประเทศเท่านั้น และประเทศส่วนใหญ่ที่มีก็เพียงแค่ลำเดียว เพราะต่างมีงบจำกัดและไม่ได้มีความจำเป็นนัก (ในไทยก็มีคือ เรือรบหลวงจักรีนฤเบศร ที่จอดอยู่ที่อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี)
ดังนั้น กลับมาที่สหรัฐอเมริกา ซึ่งมีเรือบรรทุกเครื่องบินปลดระวางเหลือเฟือและไม่รู้จะเอาไปขายใคร นั่นจึงนำไปสู่คำถามว่าทำไมอเมริกาถึง ‘ขาย’ เรือบรรทุกเครื่องบินไปในราคาที่แทบจะเรียกได้ว่าเป็น ‘เศษเหล็ก’ ก็เพราะว่าเขาไม่เอาแล้ว เก็บเอาไว้ก็เปลืองพื้นที่และงบประมาณ
ที่สำคัญ เรือพวกนี้ที่ขายไปก็คือเรือตั้งแต่สมัยสงครามเวียดนามที่ถึงจุดหนึ่งกองทัพเรือก็รู้สึกว่ามันซ่อมไม่ไหวแล้ว ปลดประจำการแล้วต่อเรือลำใหม่ดีกว่า ก็เลยขายเป็นเศษเหล็ก (แน่นอนว่าตอนขายก็คือปลดอาวุธและเทคโนโลยีต่างๆ ออกจากเรือหมดแล้ว)
อย่านึกว่าผู้รับซื้อจะได้เศษเหลือๆ แยกส่วนฟรี เพราะโดยทั่วไปดีลซื้อขายเรือ ผู้ซื้อต้องขนย้ายเรือไปเอง และการย้ายเรือระดับเรือบรรทุกเครื่องบิน แค่ค่าน้ำมันก็น่าจะหลายล้านเหรียญ ไหนจะค่าขนส่งอื่นๆ อีก ดังนั้นเรือที่กองทัพเรือสหรัฐฯ ขายเหมือน ‘แจกฟรี’ นั้น เอาจริงๆ คนซื้อไปมันไม่ฟรีหรอก เขาก็ต้องคำนวณมาเป็นอย่างดีว่าการเอาไปแยกเศษเหล็กนี่มันคุ้มหรือไม่
และก็ต้องเข้าใจว่ากรณีนี้เป็นกรณีพิเศษจริงๆ เพราะปกติกองทัพเรืออเมริกาจะไม่ขายพวกเรือรบให้กับพลเรือนเด็ดขาด แต่จะขายให้กับรัฐบาลที่เป็นพันธมิตรกับตนเท่านั้น ยกเว้นกรณีที่ขายไม่ออกจริงๆ ก็จะขายเป็นเศษเหล็กอย่างที่เล่า
สุดท้าย ก่อนที่เรื่องราวทั้งหมดนี้จะ ‘ดับฝัน’ คนที่อยากมีเรือรบเป็นของตัวเอง เอาจริงๆ แม้ว่าอเมริกาเองจะไม่ขายเรือรบให้พลเรือน แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าประเทศที่ซื้อต่อมาจากอเมริกาจะไม่ขาย และบางทีเรือพวกนี้ก็จะกลับมาในตลาดอเมริกาให้พลเรือนได้จับจอง
ดังนั้นเราก็อาจจะเห็น ‘เรือรบ’ โผล่มาในตลาดเรือมือสองบ้าง เช่น ปี 2015 ก็มีเรือรบลำหนึ่งถูกประกาศขายในราคาประมาณ 6 ล้านบาท (และขายออกไปอย่างรวดเร็ว) หรือถ้าจะให้อลังการกว่านั้น เรือบรรทุกเครื่องบินก็มีประกาศขายด้วย เช่นในปี 2016 กองทัพเรืออังกฤษก็ปลดระวางเรือบรรทุกเครื่องบินให้คนประมูลซื้อได้เช่นกัน
แน่นอนดีลแบบนี้ก็มีมานานๆ ครั้ง และก็มักจะ ‘ไปไว’ เพราะโลกนี้ก็ไม่เคยขาดแคลนเศรษฐีบ้าจี้ผู้เป็นนักสะสมของแปลกๆ
อ้างอิง
- Insider. The US Navy sold 2 obsolete aircraft carriers to scrap dealers for a cent each. https://bit.ly/3uBkTqj
- MyRGVNews. Big business: Brownsville recycler wins Navy contracts. https://bit.ly/3uBDCSC
- Sandboxx. THE NAVY WANTS TO DECOMMISSION 24 SHIPS. ARE PLANS FOR A MEGA-FLEET DEAD?https://bit.ly/3ySWSxD
- Popular Mechanic. A US Navy Warship, Yours For $180,000. https://bit.ly/3AD2RrN
- Popular Mechanic. Now’s Your Chance To Buy Your Own Aircraft Carrier. https://bit.ly/3c0MNG2