แอบฟังเรื่องเล่า ‘เลสเบี้ยน’ ในวังหน้าผ่านบทกลอน ‘หม่อมเป็ดสวรรค์’

แม้ในยุคสมัยหนึ่ง ความสัมพันธ์ ‘รักร่วมเพศ’ จะเป็นเรื่องแปลกประหลาดและ “ต้องห้าม” แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มีอยู่จริง เช่นเรื่องราวความรักระหว่างหญิงสาวที่ปรากฏในเพลงยาว ‘หม่อมเป็ดสวรรค์’ ในช่วงรัตนโกสินทร์ตอนต้น

‘หม่อมเป็ดสวรรค์’ เป็นกลอนยาว ประพันธ์โดย คุณสุวรรณ ราชนิกุลบางช้าง ที่แต่งขึ้นเพื่อล้อเลียนความสัมพันธ์รักของ “หม่อมสุด” และ “หม่อมขำ” หม่อมห้ามของกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ เจ้าวังหน้า ที่มีความสัมพันธ์รักอัน “ลึกซึ้ง” ต่อกันเป็นพิเศษ

“ครั้นพระองค์ ทรงพลิก พระกายกลับ

หมายว่าพระ บรรทมหลับ สนิทนิ่ง

ก็สมจิต คิดไว้ ใจประวิง

ก็คลานชิง กันขยับ ดับเทียนชัย

เข้าชุลมุน วุ่นวายอยู่ ปลายพระบาท

ก็คิดคาด เอาว่าคน หาเห็นไม่

จึงกระทำ เอาแต่ อำเภอใจ

ด้วยแสงไฟ มืดมิด ไม่มีโพลง

กระซุบกระซิบ ซุ่มกายอยู่ ปลายพระบาท

อุตลุต อุดจาด ทำอาจโถง

เอาเพลาะหอม กรอมหุ้ม กันคลุมโปง

จึ่งตรัสเรียก ว่าคุณโม่ง แต่นั้นมา”

โดยในบทเพลงยาวระบุว่า สองหม่อมได้ทำการคลุมโปง กอดจูบกันต่อหน้าผู้เป็นนาย เพราะเข้าใจว่าหลับแล้ว

จนเป็นที่มาให้กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ เรียกหม่อมสุดว่า “คุณโม่ง” มาตั้งแต่นั้น โดยบทกลอนระบุว่า เมื่อกรมพระราชวังบวรฯ สวรรคต ความสัมพันธ์ของทั้งคู่ก็ดูจะเปิดเผยมากขึ้น

ส่วนความสัมพันธ์ของสองหม่อมนั้นไม่ใช่เรื่องแปลก เนื่องจากหญิงชาววังในอดีตจะอยู่ในสังคมแบบ ‘หญิงล้วน’ เนื่องจากวังชั้นในไม่อนุญาตให้ชายเข้ามา เพื่อป้องกันปัญหาชู้สาว หญิงชาววังหลายคนก็เลย ‘เล่นเพื่อน’ หรือคบหากันเอง แม้ว่าพฤติกรรมดังกล่าวจะขัดต่อกฎมณเฑียรบาล มาตรา 124 วรรคสอง ที่ว่า

‘อนึ่งสนม กำนัลคบผู้หญิงหนึ่งกันทำดุจชายเป็นชู้เมียกัน ให้ลงโทษด้วยลวดหนัง ๕๐ ที ศักฅอประจานรอบพระราชวัง ทีหนึ่งให้เอาเป็นชาวสดึง ทีหนึ่งให้แก่พระเจ้าลูกเธอหลานเธอ’

แต่ถึงอย่างนั้น ความสัมพันธ์แบบ หญิง-หญิง ในเขตวังก็ไม่ได้ถึงขึ้นเป็นเรื่อง ‘รับไม่ได้’ ถึงขั้นมีความผิดร้ายแรง เช่นเดียวกับเรื่องราวของ “หม่อมสุด” กับ “หม่อมขำ” ที่แม้เจ้านายและทุกคนจะรับรู้ถึงความสัมพันธ์ แต่ก็ไม่ได้มีบทลงโทษรุนแรงอะไรตามมา

แต่ขณะเดียวกันเรื่องดังกล่าวก็ไม่ได้เป็นที่ยอมรับอย่างเปิดเผย เพราะบทกลอน ‘หม่อมเป็ดสวรรค์’ นั้นแต่งขึ้นมาล้อเลียนว่าความสัมพันธ์ของเพศเดียวกัน เป็นที่น่านินทาขบขันมากกว่าจะบอกเล่าเฉยๆ

แม้ว่าจะไม่ได้เป็นที่ยอมรับอย่างเปิดเผย แต่คงไม่มีใครปฏิเสธว่า ความหลากหลายทางเพศเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ และอยู่คู่กับสังคมมนุษย์มานานเกินกว่าที่จะถูกตีตราจากคนที่ไม่เห็นด้วยว่าเป็นแค่ ‘แฟชั่น’

ปัจจุบัน ความสัมพันธ์แบบ ‘รักเพศเดียวกัน’ เป็นที่ยอมรับในสังคมมากขึ้นก็จริง แต่ก็ยังไม่มีความเท่าเทียม

เห็นได้ชัดจาก ‘กฎหมายคู่ครอง’ ที่ยังจำกัดแค่ชายกับหญิง ทั้งๆ ที่ในชีวิตจริง ใครๆ ก็รู้ว่า เรื่องของความรักความสัมพันธ์ไม่ได้มีแบบนั้นแบบเดียว

อ้างอิง: ศิลปวัฒนธรรม. บันทึกรัก “หม่อมเป็ดสวรรค์” ความสัมพันธ์ของเลสเบียน “เล่นเพื่อน” ในวัง. https://bit.ly/2MKi9Rp
ศิลปวัฒนธรรม. “เล่นเพื่อน” หรือ “เลสเบี้ยน” ว่าด้วยเรื่องเล่าสาวชาววัง. https://bit.ly/2UqF1JK
นามานุกรมวรรณคดีไทย. เพลงยาวหม่อมเป็ดสวรรค์. https://bit.ly/2Acuqvi